భావ రస మంజరి

ఓం శ్రీ రామ్ - శ్రీ మాత్రేనమ:

 ప్రాంజలి ప్రభ
ప్రాంజలి ప్రభ - 6  (శ్లోకం )
జనకులు మదీయ జీవితమునకె కాదు
నా మనో వికాసమునకే, నా కవిత్వ
తత్త్వమునకె, నా తల్లియు తండ్రి -వారే
గురులు దైవమ్ములు నుతింతు పరమభక్తి 
ప్రాంజలి ప్రభ - భావ రస మంజరి


1 . స్వీయ : భర్త యడల మాత్రమే అనురాగం గల నాయిక

కోర్కెలూగు చూపులు కంటి కొనల నాగు
స్మితము కులవధూటికి విశ్రమించు నధర
మందె-పతికర్ణ యుగలికే విందు వాక్కు
అలుక ఎపుడేని కలిగెనే నడగు నెడద
(రసమంజరి లో పద్యం )

*కలల్లో దాహం గమనించి
- కల్లోలాన్నీ తొలగించు
కనువిందు చూపు అందించి
- కొనలనాగు కోరిక తృప్తి పరచు

నవ్వులతో నయనాల కదలిక
-హృదయ స్పందనవు మేలి కలయక
నధరాల అమృతం మరువలేక
-విశ్రాంతి కల్పించి విందు చేయుచు        

ప్రేమకు సమానమైన విద్య లేదు
-విద్యకు సమానమైన నేత్రము లేదు
పతిదేవునికి వాక్కు మించినది లేదు
-సత్యవాక్కుకు సమానమైన తపస్సు లేదు

సుఖానికి మించిన తపస్సు లేదు
-తపస్సే సుఖానికి నాంది అనక తప్పదు
అలుకలేని కాపురం అందమైనది కాదు
-స్వీయ తపనలు పతి కౌగిలింతకు నాంది

మనసు, మాట, పని, ఒకే మాదిరి

సర్వ కార్య సిద్ధికి ఇరువురిదీ ఒకేదారి 

త్రికరణ శుద్ధిగా  ఏకమై బ్రతుకే దారి 

అభ్యుదయమే హృదయానందానికి దారి 

--((*))-- 




2. నాయకుడు :పతి = యధావిధిగా వివాహము చేసుకున్నవాడు 
(భార్య దృష్టి లో భర్త )

ఎంతెంతో దీర్గాష్యుమంతుడవై 
బహు మిగులు బుద్ధిమంతుడవై 
సతి పట్ల శ్రీమంతుడవై 
లక్ష్మీ కృప కల్గిన పతివై 

బహు చూపులు కలవాడివై 
బాహువుకు చిక్కిన వాడవై 
బహురూప సుందరుడువై 
బహు భాషా కోవిదుడవై 

చల్లగా నమృతము నింపే చంద్రుడివై 
మెల్లగా వీచే గాలితోకలిసే భోగేంద్రుడువై 
స్వరవాహినితో చల్లబరిచే ఇంద్రుడువై 
జలము లోసి జ్వాలనే మింగినవాడవై  
 
మార్గా యాసయై మది తొలచిన వాడవై 
మత్తరుణికి ప్రేమానంద భరితుడవై 
అది ఇది అనక రసాస్వాద చరితుడవై 
దధికిటధిమిధిమ్మను తాళము వేసేవాడవై 

రేపు మాపు అనక నేడే ఆశ తీర్చినవాడవై      
ఆనందము పెంచే కవితలను చెప్పు వాడవై
రసాస్వాదమును బహుగా వర్ణించినవాడవై 
లజ్జా సతిని మురిపించి మెప్పించిన వాడవై 

వివేకముతో వినయముతో వినమృతతో
వీనుల విందుగా విషయమును తీర్పు తో 
వేడుకతీర్చు, వేదన తగ్గించే బహుఓర్పుతో   

స్వశ్చతా స్వేశ్చను కల్పించే బహు నేర్పుతో 
 __((*))__


3. ఆజ్ఞాత యవ్వన = యౌవనమొచ్చిందని కుడా తెలుసుకోలేని యువతి

శ్రీకారము మదవతి
మదితలపులు పులకించే సతి
శుభములు చేకూర్చాలని రీతి
మరువలేని పరిస్థితి

బహుదోషములు వెంబడించిన
మనసు కుదుట పడక పోయిన
అనురాగము అందించ కుండిన
ఆప్యాయత తగ్గును తెలియకనే

చెప్పాలని ఉన్నా చెప్పలేక
కలవాలన్నా  కలవ లేక
బిడియము వదలి రాలేక
తపన ఏదో తెలుసుకో లేకే

తరుణిగా దరి చేరి
నీడగా నీవెంటే చేరి
తడి అంటని పువ్వులా మారి 
ఎండమావులుగా మారే

శ్రోణిభార మంచారయు లేక
సుఖ ప్రాప్తి అనేది తెలుసుకోక
సుఖ జీవనమ్మేదో కానరాక
ఊట ఊరని చలముగా మారే  
--((*))--


4. ప్రాంజలి ప్రభ - భావ రసమంజరి - 4
ముదిత : కోరిక తీరుతుందని సంతోషించునది 

మనసిజ పుష్ప బాణము మాటికి గ్రుచ్చగా
వయ సొచ్చిన వగ లాడి సిగ పట్టు లాడగా
వయ్యారి వగలాడి వలపుతడిసి పట్టుపట్టగా
గుట్టు రట్టు చేసి బెట్టు బెట్టు అంటావే మగాడా 

నీ చూపుల్లో కాంతి - ఉషోదయ కాంతితో సరికాదు
నీ దంతాల్లో కాంతి - మాణిక్య కాంతితో సరికాదు
నీ పలుకుల్లో కాంతి - వక్భూషనాలతో సరికాదు
నీ అడుగుళ్ళోకాంతి - సప్తపదులతో సరిపోదు

నీ కదలికల్లో కాంతి - నెమలి పించాల కదలికతో సరికాదు
నీ ఆశయాలల్లో కాంతి - మబ్బులో మేరుపలతో సరికాదు
నీ వలువలల్లో కాంతి - చాందినీ గుడ్డలతో సరికాదు
నీ మనసులో కాంతి - మెరిసేటి హరివిల్లుతో సరిపోదు 

విరహ విదితమౌ ననురాగా మెరిగి ప్రియుడు
వేగవచ్చి భాగ్యంబు  లర్పించు నంచు
మరిచములు నేత్రముల నుంచి, పురవ ధూటి 
ద్వారాసీమ గూర్చుండి భాష్పాలు విడుచు 
    --((*))--

వాసన లేని పువ్వు, బుధ వర్గము లేని పురంబు,

భక్తి విస్వాసము లేని భార్య, గుణవంతుడు గాని కుమారుడున్,

సదాభ్యాసము లేని విద్య, పరిహాసము లేని వాచ్య ప్రసంగముల్,

గ్రాసము లేని కొలువు, కొఱగానివి పెమ్మయ సింగ ధీమణీ.

గారెలు లేని విందు , సహకారము లేని వనంబు ,
తొలుత ఓంకారము లేని మంత్రము , అధికారము లేని ప్రతిజ్ఞ ,
వాక్చమత్కారము లేని తెల్వి, గుణకారము లేనటువంటి లెక్క,
వాసము లేని ఇల్లు , కొఱగానివి పెమ్మయ సింగ ధీమణీ.

మచ్జిక లేని చోట అనుమానం వచ్చిన చోట
మెండుగా కుత్యిలున్న చోట రాజు కరునించని చోట
వివేకు లున్నచో అచ్చట మోసమండ్రు
కరుణాకర పెమ్మయ సింగ ధీమణీ.

-- జక్కన చెప్పిన 'పెమ్మయ సింగధీమణి' శతకము నుంచి