25.శుద్ధ విద్యాం కురాకార ద్విజ పంక్తి ద్వయోజ్వలా= పరా విద్య స్వరూపిణిగా, కురాకారముగా, ద్విజులలో వెలుగెత్తే రెండు వేద సంప్రదాయాల పంక్తుల్లో ప్రకాశించే చండిక.
శుద్ధ విద్యాం కురాకార ద్విజ పంక్తి ద్వయోజ్వలా
శిద్ది ప్రాధాన్యతాకార స్వర శక్తి ద్వ యోధ్యతా
బుద్ధి శిద్యoతరాకార కర్మ యుక్తి ద్వయోదృమా
విద్దె పారాంకుశాకార విస్మయమ్మగు చండికా
శుద్ధ విద్యాం – స్వచ్ఛమైన విద్యను (పరా విద్యను)
కురా-ఆకార – "కురా" అంటే శ్రీ చక్రాకారమై ఉన్న, లేదా తంత్రార్ధంగా శక్తి మండల సాంకేతిక విశేషం
ద్విజ పంక్తి ద్వయోజ్వలా – ద్విజులు అంటే బ్రాహ్మణులు (అర్థంగా: జ్ఞానముగా జన్మించినవారు); పంక్తి ద్వయం అంటే రెండు వరుసలు – ఇది వేద ద్వయ, శిష్య పంక్తులు అని భావించవచ్చు. "ఉజ్వలా" – ప్రకాశిస్తున్న
👉 భావం:
పరా విద్య స్వరూపిణిగా, కురాకారముగా, ద్విజులలో వెలుగెత్తే రెండు వేద సంప్రదాయాల పంక్తుల్లో ప్రకాశించే చండిక.
---
శిద్ధి ప్రాధాన్యతా కార – సిద్ధులను ముఖ్యంగా చేసే కారణం
స్వర శక్తి ద్వయ –Nada-Bindu రూప శక్తులు, శబ్దబ్రహ్మ / స్వరలయ రూపిణి
ఉధ్యతా – ఊర్ధ్వంగా ఆరంభించెదవు
👉 భావం:
సిద్ధుల అభివృద్ధికి మూలమైనవిగా, స్వర శక్తి ద్వయంగా (శబ్ద స్వరాలు, నాద శక్తులు) ప్రతిష్ఠితమై ఉన్నవారి అమ్మ.
---
బుద్ధి శిద్యoతరా కార – జ్ఞానాన్ని వెలిగించు శక్తి, బుద్ధి ప్రబోధించు తత్త్వం
కర్మ యుక్తి ద్వయ – కార్య (అర్థకర్మ) – కారణ (ప్రేరణ), ద్వంద్వ తత్త్వాలు
దృమా – వృక్షం లాగ నిలిచే స్థిర శక్తిగా
👉 భావం:
బుద్ధిని శుద్ధి చేయు అమ్మ, కర్మ యుక్తి యొక్క రెండు రూపాలకూ ఆధారమైన వృక్షం లాంటి శాశ్వత ఆధారం.
--
విద్దె – విద్యను, జ్ఞానమును
పారాంకుశా కార – పార = నిష్క్రమణ; అంకుశ = నియంత్రణ; జ్ఞాన మార్గాన కట్టడి లేకుండా ఉద్ధీపనిచేసే
విస్మయమ్మగు – ఆశ్చర్యంగా ఉండే, అత్యద్భుతమైన
చండికా – మహాశక్తి
👉 భావం:
విద్యను పరాకాష్టకు తీసుకెళ్లే నియంత్రణాత్మకమైన శక్తిగా, ఆశ్చర్యజనకమైన రూపంలో వెలుగొందే అమ్మవారు.
*****
- – 26. కర్పూర వీటికామోద సమాకర్షద్దీగంతరా =పరిశుద్ధత రూపమైన అమ్మవారు ఇంద్రియరుచులకూ (కామోద) లోనుకాక, అవి ఆశ్రయించే విధంగా, బుద్ధిగతిని ఆకర్షించుచున్న తత్త్వాన్ని సాక్షాత్కరింపజేసే సౌందర్యము.
కర్పూర వీటికామోద సమాకర్షద్దీగంతరా
దిర్పూర ధీటిదామోద సుఖాదర్శద్దీమంతరా
నిర్పూర ధీకృతామోద సమాధర్మనీతాంతరా
సిర్పూర స్థిత్యసౌమ్యమ్ము విశాలమ్ముగా చండికా
1. శబ్ద విశ్లేషణ & వ్యుత్పత్తి:
పాదం 1:
కర్పూర వీటి కామోద సమాకర్షద్దీ గంతరా
కర్పూర – పరిశుద్ధతకు సూచిక.
వీటి కామోద – ఇంద్రియాల కోరల ఆనందం.
సమాకర్ష – సమానంగా ఆకర్షించు శక్తి.
ద్దీగంతరా – ధీ (బుద్ధి) యొక్క గమనం (గతి) నడిపించునది.
> అర్థం: పరిశుద్ధత రూపమైన అమ్మవారు ఇంద్రియరుచులకూ (కామోద) లోనుకాక, అవి ఆశ్రయించే విధంగా, బుద్ధిగతిని ఆకర్షించుచున్న తత్త్వాన్ని సాక్షాత్కరింపజేసే సౌందర్యము.
---
పాదం 2:
దిర్పూర ధీటిదామోద సుఖాదర్శద్దీమంతరా
దిర్పూర – ప్రకాశంతో నిండిన.
ధీటి దామోద – గాఢమైన ధీ (బుద్ధి)తో నిగూఢ ఆనందాన్ని పొందించేవారు.
సుఖాదర్శ – సుఖాన్ని దర్శింపజేయు.
ద్ధీమంతరా – ధీమంతులైన వారి హృదయాంతరాలను ప్రభావితం చేయు.
> అర్థం: ప్రకాశిత స్వరూపంగా ఉండి, పరమానందాన్ని బుద్ధిగతముగా చూపించి, ధార్మిక జ్ఞానుల హృదయమును ప్రేరేపించునది.
---
పాదం 3:
నిర్పూర ధీకృతామోద సమాధర్మ నీతాంతరా
నిర్పూర – నిర్జన, నిర్మల స్థితి.
ధీకృతామోద – బుద్ధితో ఆమోదించదగిన ఆనందమును ఇచ్చే.
సమాధర్మ – సమమైన ధర్మవ్యతిరేకత లేని స్థితి.
నీతాంతరా – నైతికతలో లోతుగా ప్రవేశించినదై యుండే.
> అర్థం: మమకార-వికారలతో భిన్నమైన నిర్మలతలో స్థితిగా ఉండి, ధర్మ సమత్వాన్ని పాటిస్తూ, నైతికతలో అంతర్ముఖత కలిగిన అమ్మవారు.
---
పాదం 4:
సిర్పూర స్థిత్య సౌమ్యమ్ము విశాలమ్ముగా చండికా
సిర్పూర – సిరిసంపదలతో నిండిన.
స్థిత్య – స్థితిలో (సదాచారంలో) నిలిచినది.
సౌమ్యమ్ము – సౌమ్య స్వభావముతో కూడినది.
విశాలమ్ముగా – విశాల హృదయంతో.
చండికా – ఉగ్రమైన, రక్షకీ శక్తి.
> అర్థం: సిరిసంపదలతో నిండిన స్థిరత్వము కలిగి, సౌమ్యమై విశాలమైన హృదయంతో ప్రభావవంతమైన శక్తిగా ఉండే చండికా!
*******
27.నిజసల్లాప మాధుర్య వినిర్భర్శిత కచ్ఛపీ= అమ్మవారి వీణను నిజమైన మధురమైన సంభాషణలతో సమానం చేశారు..
నిజసల్లాప మాధుర్య వినిర్భర్శిత కచ్ఛపీ
విజయోశ్చాహ సౌకర్య జయర్భార్శిత నిచ్ఛతా
సృజనానంద సౌందర్య సుఖస్పర్శిత విచ్ఛితా
రుజుమోక్షంత సౌకర్య సమద్ధర్పిత చండికా
పదవిభజన:
నిజసల్లాప మాధుర్య = నిజమైన సంభాషణల మాధుర్యం
వినిర్భర్శిత = భలిపరచబడిన / ప్రేరేపిత
కచ్ఛపీ = వీణ (కచ్ఛప ఆకారము కలిగిన తంత్రివాద్యం)
👉 అమ్మవారి వీణను నిజమైన మధురమైన సంభాషణలతో సమానం చేశారు.
విజయ ఉత్సాహ సౌకర్య = విజయవంతమైన ఉత్సాహం, సులభత
జయర్భర్శిత = జయముతో ప్రభావిత
నిచ్ఛతా = నిశ్శేషమైన ఆత్మసంప్రదానం/నిష్కర్ష
👉 విజయమయమైన ఉత్సాహ సౌకర్యాన్ని పూర్తిగా అందించిన అమ్మవారు
సృజన ఆనంద సౌందర్య = సృజనాత్మక ఆనందం, అందం
సుఖస్పర్శిత = మృదుత్వంతో స్పృశించబడిన
విచ్ఛితా = విభిన్నమైన, అపూర్వమైన
👉 ఆమె సౌందర్యం సృజనానందాన్ని కలిగించేది, మృదుత్వముతో కూడిన అపూర్వతను తెలిపేది
రుజు మోక్షాంత సౌకర్య = సూటిగా మోక్షానికి తీసుకెళ్ళే సౌలభ్యం
సమర్ధార్పిత = సమర్థంగా సమర్పించబడిన
👉 చండికా అమ్మవారు మోక్షానికి పునాది వేసే మార్గాన్ని సౌకర్యంగా సమర్పించగలదు
---
భావార్థం:
అమ్మవారు
నిజమైన మధురమైన సంభాషణల వంటి సంగీతవిలాసముతో వీణను అలంకరించువారు;
విజయాన్ని, ఉత్సాహాన్ని, సౌకర్యాన్ని పూర్తిగా ప్రసాదించు స్వరూపిణి;
సృజనాత్మక ఆనందానికి, సౌందర్య మాధుర్యానికి పరాకాష్ఠగా మృదుత్వంతో మిళితమైన అపూర్వమయి;
మానవులకు సూటిగా మోక్షానికి దారితీసే మార్గాన్ని సమర్థంగా చూపించే చండికా.
*****
28. మందస్మిత ప్రభాపూర మజ్జ త్కామేశ మనసా
గంధస్మిత తనూపూత గుణత్కామేశ వయసా
చంధస్మిత వినీలాక సమ్ము త్కామేశ లయగా
పొందస్మిత విధీవ్రాత ప్రాణత్కామేశ తపమా
పాదానుసారం భావ విశ్లేషణ:
1. మందస్మిత ప్రభాపూర మజ్జత్కామేశ మనసా
(మందస్మిత = మృదులమైన నవ్వు, ప్రభాపూర = కాంతివిహారపు జలధి, మజ్జత్ = మునిగిన, కామేశ = శ్రీదేవి పతియైన పరమేశ్వరా, మనసా = మనసుతో)
➡️ ఓ కామేశ! ఆమె మృదుల నవ్వులో వెలిసిన కాంతి తరంగాల్లో నీ మనస్సు మునిగిపోయినదే!
2. గంధస్మిత తనూపూత గుణత్కామేశ వయసా
(గంధస్మిత = సుగంధపు నవ్వు, తనూ పూత = శరీర పరిమళం విస్తరించినది, గుణత్ = గుణములకు, వయసా = యవ్వన రూపమైన)
➡️ ఆమె నవ్వు ఒక పరిమళంగా శరీరమంతా వ్యాపించి, నీ గుణములను యవ్వనంగా పరిపుష్టం చేసింది!
3. చంధస్మిత వినీలాక సమ్ముత్కామేశ లయగా
(చంధస్మిత = చంద్రుడంత మృదువైన నవ్వు, వినీలాక్షి = నీల కనులు, సమ్ముత్ = ఏకమై, లయగా = సమమై, ఏకీభవించి)
➡️ ఆమె నీల కనుల నవ్వులో నీ తత్త్వమే లీనమై పోయింది – ఓ కామేశ! ఆ లయభావమే ప్రేమస్వరూపం!
4. పొందస్మిత విధీవ్రాత ప్రాణత్కామేశ తపమా
(పొందస్మిత = పొందిన చిరునవ్వు, విధీ వ్రాత = విధి వ్రాసిన లిపి, ప్రాణత్ = జీవప్రాణముగా, తపమా = తపస్సు)
➡️ ఆమె నవ్వు నీకి లభించిన విధి వ్రాత వలె, నీ తపస్సు ఫలంగా పొందిన ప్రాణమై మారింది – అది నీకో విజయపు నిధి!
తాత్త్విక భావం:
ఈ పద్యం ఒకవైపు శృంగార భక్తితో కూడినది — శ్రీదేవి యొక్క రూపవైభవం, నవ్వు, పరిమళం, కనుల కాంతి మొదలైనవాటిలో పరమేశ్వరుని మనస్సు ఎలా లీనమవుతుందో వర్ణించబడింది. మరోవైపు ఇది ఆత్మ-పరమాత్మలై లయమవుతున్న విశ్వతత్త్వాన్ని కూడా సూచిస్తుంది.
---
29. అనాకళిత సాదృశ్య చుబుక శ్రీ విరాజిత
గుణానిధియు జ్ఞానమ్ము కళల శ్రీ సనాతన
క్షణమ్ముగతి తత్త్వమ్ము సరళ శ్రీ సురేఖయె
తృణమ్ము మది భావమ్ము సుఖము శ్రీ సుధీక్షయు
పాదవారీ భావ విశ్లేషణ:
1. అనాకళిత సాదృశ్య చుబుక శ్రీ విరాజిత
అనాకళిత సాదృశ్య = అసాధారణమైన, సమానమేలని సౌందర్య రూపం
చుబుక శ్రీ విరాజిత = గోళుసుగలిగిన కంటి కింద తునుకులాంటి చుబుకంలోని శోభతో విరాజిల్లెను
➡️ ఆమె చుబుకం అనన్యమైన సౌందర్యానికి ప్రతీక — దానికీ సమానమైనది లేనిది. ఆమె రూపం, ఆదర్శాల నిడివిని వెలిగిస్తుంది.
2. గుణానిధియు జ్ఞానమ్ము కళల శ్రీ సనాతన
గుణానిధి = గుణాల భాండాగారం, జ్ఞానము, కళలు = విద్యాసంపద
శ్రీ సనాతన = శాశ్వతత్వపు శోభ, నిత్య స్వరూపము
➡️ ఆమె వ్యక్తిత్వం గుణాలు, జ్ఞానం, కళలతో నిండిన నిత్య రూపంగా ప్రకాశిస్తుంది.
3. క్షణమ్ముగతి తత్త్వమ్ము సరళ శ్రీ సురేఖయె
క్షణము గతి తత్త్వము = కాల గమన తత్త్వాన్ని (క్షణభంగురత)
సరళ శ్రీ సురేఖ = సరళమైన శోభా రేఖ — ఉదాత్తమైన రూపలావణ్యం
➡️ ఆమె రూపం కాలతత్త్వాన్ని ఒళికిస్తున్నప్పటికీ, దాని సరళతలో తత్త్వము ప్రసరిస్తోంది. ఆమె సౌందర్యం నిత్యాన్ని తెలియజేస్తూనే క్షణభంగురాన్ని కూడా సూచిస్తుంది — ఇది తత్త్వబోధన.
4. తృణమ్ము మది భావమ్ము సుఖము శ్రీ సుధీక్షయు
తృణము మది భావము = మనస్సులో తృణప్రాయమైన భావము — దేహభ్రమ, మమకారం
సుఖము శ్రీ సుధీక్ష = సద్విచారణ ద్వారా వచ్చిన ఆనందరూపిణి
➡️ ఆమె సన్నిధిలో ఉండగా, మనస్సులో తృణసమానమైన భ్రమలు తొలగిపోయి, సుధీక్షాత్మకమైన సుఖానుభవము లభిస్తుంది.
*****
30. కామేశ బద్ధ మాంగల్య సూత్ర శోభిత కంధరా
రామేశ శ్రద్ద కాలమ్ము కామ్య బోధిత సుందరా
ప్రేమేశ లక్ష్య సామ్యమ్ము దాహ లోహిత మందరా
ఈ మేను తత్వ లక్ష్యము తాప తోరణ మాలికా
పాదవారీ భావ విశ్లేషణ:
1. కామేశ బద్ధ మాంగల్య సూత్ర శోభిత కంధరా
కామేశ = పరమేశ్వరుడు, బద్ధ మాంగల్య సూత్ర = కంఠంలో కట్టిన మంగళసూత్రం
శోభిత కంధరా = మెడపై ప్రకాశిస్తున్న
➡️ కామేశ్వరునిచే బద్ధమైన మాంగల్యసూత్రం మెడపై ప్రకాశించే ఆమె — వివాహధర్మ పరిపూర్ణతకు, మరియు ఆత్మ-పరమాత్మ యోగానికి ప్రతీక.
2. రామేశ శ్రద్ధ కాలమ్ము కామ్య బోధిత సుందరా
రామేశ = విష్ణు స్వరూపుడు (రాముడిగా భావించిన శక్తితత్వం),
శ్రద్ధ కాలము = శ్రద్ధతో క్రమంగా పొందిన సమయం
కామ్య బోధిత సుందరా = ఆకాంక్షకు లోనైనట్లు తెలిపే సౌందర్య స్వరూపిణి
➡️ ఆమె రూపం, సుందరత్వం అనేది శ్రద్ధతో కూడిన సాధనకాలంలో కామ్యమైన ఫలితంగా గుర్తింపబడినది — తత్త్వసౌందర్యంగా.
3. ప్రేమేశ లక్ష్య సామ్యమ్ము దాహ లోహిత మందరా
ప్రేమేశ = ప్రేమ రూపమైన స్వామి,
లక్ష్య సామ్యము = లక్ష్యసిద్ధికి తూలే తత్త్వమై
దాహలోహిత మందరా = వేదనచేత ఎరుపెక్కిన శాంతమైన పర్వతమువలె
➡️ ఆమె తత్త్వరూపం ప్రేమవంతమైన స్వరూపానికి సారూప్యమై, ఆత్మవేదన, తపస్సు వలన గాత్రంగా ప్రకాశిస్తుంది. ఇక్కడ “మందరా” అనగానే గిరి (పర్వతము)తోపాటు ఒక శాంత సౌందర్య ధ్వని కూడా ఉంది.
4. ఈ మేను తత్వ లక్ష్యము తాప తోరణ మాలికా
ఈ మేను = ఈ రూపం (ఆమె స్వరూపం),
తత్వ లక్ష్యము = తత్త్వాన్ని ఉద్దేశించిన దృష్టికోణం
తాప తోరణ మాలికా = వేదనలతో అల్లిన తోరణాల వరుస
➡️ ఆమె శరీర స్వరూపం కేవలం శృంగార లక్ష్యమేగాక, తాపాలద్వారా మలచబడిన తత్త్వబోధక రూపంతో కూడినదిగా ఉంది.
---
తాత్త్వికత:
ఈ పద్యం ఆరాధ్య దేవత యొక్క రూపాన్ని నిశ్చిత ధర్మబద్ధత (మాంగల్యసూత్రం), సాధనకాలపు శ్రద్ధ (కాలం), లక్ష్యాన్ని చేరాలన్న దాహ (తపస్సు), మరియు ఆ తపస్సు ద్వారా పొందిన తత్త్వదృష్టి (తోరణ మాలిక) అనే నాలుగు మూలకాల ద్వారా అద్భుతంగా విశ్లేషిస్తుంది.
ఈ క్రమం:
> వివాహ ధర్మము → శ్రద్ధ → తపస్సు → తత్త్వసాక్షాత్కారం
అనే దారిని సూచిస్తుంది. ఇదే నిజమైన భక్తిమార్గం యొక్క అంతర్దార.
*****
31. కనకాంగద కేయూర కమనీయ భుజాన్వితా
కనకాంగద =శోభాయమానమైన స్వర్ణాభరణాలతో కంతలించు శౌర్యశాలినీ
కనకాంగద కేయూర కమనీయ భుజాన్వితా
వినయాన్విత దీక్షల్లె సహనమ్ము బుధాన్వితా
ప్రణయాన్విత ప్రేమమ్ము సమసేవ శతాన్వితా
మణిమాన్వితా కాంతల్లె సమరమ్మగు చండికా
బంగారు ఆంగదాలు (బాహువులపై ధరించే గాజులు)
కేయూర = భుజ భూషణం
కమనీయ భుజాన్వితా = మోహకమైన భుజములతో అలంకృతురాలైన
👉 శోభాయమానమైన స్వర్ణాభరణాలతో కంతలించు శౌర్యశాలినీ వినయంతో మధురమైన దీక్షలతో నిండిన (శ్రద్ధ, తపస్సు ఓర్పుతో బుద్ధిమంతులకూ ఆరాధ్యురాలైన
👉 సద్గుణాలతో నిండి, జ్ఞానులకూ నాయికగా నిలిచే తత్త్వస్వరూపిణీ
ప్రణయాన్విత ప్రేమమ్ము = ప్రణయం (బంధం) తో కూడిన శుద్ధ ప్రేమ
సమసేవ శతాన్వితా = సమత్వభావంతో సేవించే శతమంది పుణ్యాత్ములకూ అందరూ సమానంగా వరించదగినది
👉 ప్రేమ, సమభావం కలిగి, విశ్వమంతా ఆదరించే ఆదిశక్తి
మణిమాన్వితా = రత్నాభరణాలతో కాంతిమంతురాలైన
కాంతల్లె = ప్రకాశరూపిణి
సమరమ్మగు చండికా = యుద్ధరంగంలో ఉగ్రరూపిణిగా వెలుగొందే చండికా
👉 అనర్గళ జ్యోతి, అభయదాయిని, కానీ శత్రునాశనంలో త్రాసుకునే తేజోమయ స్వరూపము
*******
32.రత్న గ్రైవేయ చింతాకలోల ముక్తా ఫలాన్వితా =ఆభరణాభిమాని మాత్రమే కాక, ఆత్మసాక్షాత్కారాన్ని కోరే ధ్యానస్వరూపిణి
రత్న గ్రైవేయ చింతాకలోల ముక్తా ఫలాన్వితా
యత్న సైవాంఛ కావ్యావిలోల యుక్తా సమాన్వితా
రత్న చేకోరు సర్వార్ధతీరు రక్తీ సుఖాన్వితా
రత్న మూలమ్ము మోక్షమ్ము చేర్చు రమ్యమ్ము చండికా
రత్న గ్రైవేయ = రత్నాలతో అలంకరించబడిన కంఠహారధారిణి
చింతాకలోల = ధ్యానం లో లీనురాలైన, ఆలోచనలలో నిమగ్నురాలు
ముక్తా ఫల అన్వితా = ముత్యాల వలయములైన ఫలకాలతో అందమైనదై
👉 ఆభరణాభిమాని మాత్రమే కాక, ఆత్మసాక్షాత్కారాన్ని కోరే ధ్యానస్వరూపిణి
యత్న సైవాంఛ = తపస్సు, శక్తి సాధన — శైవమార్గంలోని తపస్సు కోరికలతో
కావ్యావిలోల = కావ్యప్రవాహాన్ని ఆస్వాదించెదని (ఆకాశగమి సౌందర్యభావన)
యుక్తా సమాన్వితా = యుక్తతతో, సమతతో నిండి ఉన్నదై
👉 దీక్షగల శివభక్తురాలు కావ్యాన్ని ప్రేమించేది — చతురశక్తి సమన్వయముగా వెలసినదై
రత్న చేకోరు = రత్నాలను కోరే, కానీ అది భౌతిక లాలస కాదు — శ్రేష్ఠతకు చిహ్నం
సర్వార్థ తీరు = అన్ని కాంక్షల తీరుపరచే శక్తి
రక్తీ సుఖ అన్వితా = మమకారంతో మమత కలిగించు ఆనంద స్వరూపిణి
👉 దేవి భౌతిక అభిలాషలు దాటి లోతైన ఆనందాన్ని ప్రసాదించగల శక్తిస్వరూపిణి
రత్న మూలం = విలువైన శక్తి మూలమైనది
మోక్షమ్ము చేర్చు = మోక్ష మార్గానికీ మార్గదర్శిని
రమ్యమ్ము = ఆహ్లాదకరమైన, అందమైన
👉 రత్నంగా వెలుగుతూ, మోక్షానికి మార్గం చూపే దివ్యచైతన్యరూపిణి చండికా
*****
33. కామేశ్వర ప్రేమరత్నమణి ప్రతి పనస్థనీ
👉🏼 కామేశ్వరుడైన శివుని ప్రేమరూప రత్నమయమైన మణిగా, ఆమె ప్రతి అంగము ప్రకాశిస్తుంది.
కామేశ్వర ప్రేమరత్నమణి ప్రతి పనస్థనీ
రామేశ్వర దాహతృప్తిమణి శృతి క్ష ణస్థనీ
ప్రేమేశ్వర దేహరక్ష మణి దృతి ఫల స్థనీ
నామేశ్వర శ్వాసమూల మణి గతిగ చండికా
👉🏼 కామేశ్వరుడైన శివుని ప్రేమరూప రత్నమయమైన మణిగా, ఆమె ప్రతి అంగము ప్రకాశిస్తుంది.
ప్రతి పనస్థనీ = ప్రతి అవయవానికి నిలయమైనదై.
ప్రేమరత్నమణి = ప్రేమ అనే దివ్యరత్నం లాంటి ఆమె స్వరూపం.
👉🏼 రామేశ్వరుడు తపస్సుతో పొందే దివ్యదాహానికి తృప్తినిచ్చే మణిగా అమ్మవారు విరాజిల్లుతున్నారు.
శృతి క్షణస్థనీ = వేద శబ్దాల క్షణిక జ్ఞాన ధారలలో ఆమె స్థితి. శృతి అంటే వేదాలు.
ఆమె తత్త్వం వేదాలలో ప్రతిఫలించి ఉంటుంది.
👉🏼 ప్రేమేశ్వరుడు (ప్రేమస్వరూప భక్తుడు లేదా శివుడు) యొక్క శరీరాన్ని రక్షించే తేజోమయ మణిగా అమ్మవారు నిలుస్తారు.
దేహరక్ష మణి = శరీరరక్షణకు కారణమైన శక్తి
దృతి ఫల స్థనీ = ధైర్యం, తేజస్సు వలన కలిగే ఫలితాల నిలయం
👉🏼 నామస్మరణ చేసే భక్తుని శ్వాసకి మూలమైన జీవశక్తిగానే అమ్మవారు ఉన్నారు.
శ్వాసమూల మణి = ప్రాణశక్తి స్వరూపిణి
గతిగ = పరమ గమ్యురాలైనది, మోక్షానికి మార్గం
***::
34. నాభ్యాలవాల లోమాళి లతాఫల కుచద్వయీ
= బొడ్డునుండి పైకి వాలిన లోమరేఖలు లత లా వ్యాపించి, చివరికి రెండు కుచముల వలె పండ్లుగా వికసించాయి. ఇది ఒక శృంగారపు సౌందర్య విరాజన
నాభ్యాలవాల లోమాళి లతాఫల కుచద్వయీ
సభ్యా సమాజ రోమాళి విలాసము సమన్వయీ
అభ్యాసమేను ప్రేమాళి కళాపము విలస్వినీ
తుభ్యావిమోచ నమ్మేళి తుషారము యె చండికా
నాభి నుండి లోమాలివలయము ఎలాగైతే తీగలా విరిగిపడి, ఆ తీగకు రెండు "ఫలాలు" వలె రెండు కుచములు ఉన్నాయి అని చెప్పబడినది.
ఇది శృంగార సౌందర్య స్వరూపిణి అయిన అమ్మవారి రూపవర్ణనలో భాగం.
ఈ రోమరేఖలు సభ్యసమాజపు విలాసానికి సూత్రధారులవుగా వుంటాయి.
అంటే, ఆమె శరీరసౌందర్యం సాంస్కృతికంగా, సమాజ దృష్టిలోను ఆకర్షణీయంగా ఉంది.
ఆమె శరీర స్వరూపం, ప్రేమ పరాకాష్ఠలో కనిపించే కళాత్మక భాష్యం.
ఇది కేవలం భౌతిక విశేషం కాదు — ఇది భక్తి/ప్రేమ భావనలో కవికి భాసించేది.
"నీ చేత విమోచితమయ్యే స్నేహపూర్ణ కాంతి — తుషారము లా — మేఘములు కురిపించే తేజస్సులా నన్ను కమ్ముకుంటున్నది ఓ చండికా!"
ఇక్కడ తుషారము అంటే శీతల స్ఫురణ, అనుభూతి.
“అమ్మవారి స్వరూప స్మరణముతోనే మానసిక విమోచనం కలుగుతోంది” అనే భక్తి భావం ఈ పాదంలో సున్నితంగా ప్రతిబింబించింది.
*****
35.. లక్ష్య రోమ లతా ధారతా సమున్నేయ మధ్యమా
...> లక్ష్యము — రోమరేఖలవలె సున్నితంగా, శరీరమంతటా వ్యాపించి ఉండే చైతన్యధారలా ఉందా? ఇది మధ్యమమార్గాన సంచరించునా?
లక్ష్య రోమ లతా ధారతా సమున్నేయ మధ్యమా
లక్ష్య దేహస్థితీ మార్గమా సమర్ధత్వ దాహమా
లక్ష్య జీవశాంతి సౌఖ్యమే అనంత్తార్ధ కాలమా
లక్ష్య ప్రేమ యున్నతీ సమాజక్షేమమ్ము చండికా
...> లక్ష్యము — రోమరేఖలవలె సున్నితంగా, శరీరమంతటా వ్యాపించి ఉండే చైతన్యధారలా ఉందా? ఇది మధ్యమమార్గాన సంచరించునా?
ఈ పాదం శరీర స్థాయిలో ఉన్న నాడీసంచారణ-ప్రాణచైతన్యమును సూచిస్తుంది. 'ధారతా' అంటే ఏకాగ్రతగా నిలిచే స్థితి, మధ్యమం అంటే మతిక్షేమ మార్గం – దివ్యంగా సమతతా యోగం.
....> లక్ష్యము శరీర స్థితిలోనే ప్రతిపత్తినిచ్చే మార్గమా? లేక దాహాన్ని – పూర్ణత పట్ల ఆకాంక్షను కలిగించేదా?
ఇది జీవకర్మల నేపథ్యంలో ఉన్న పఠనం — ఇంద్రియ-మన-శరీర మార్గాన్ని బలపర్చే సమర్థతా పథమా? లేక తృప్తి లేని తపస్సా?
..> లక్ష్యం జీవశాంతి, సౌఖ్యమేనా? ఇది అనంతకాలపు పరమార్థమా?
ఇక్కడ మానవ జీవిత లక్ష్యాన్ని ప్రశ్నిస్తోంది — శాంతియుత జీవితం, సుఖమైన జీవితం వేరు కాదని, అవే శాశ్వతం కావాలని సంకేతిస్తుంది.
..> లక్ష్యము ప్రేమ, ఉన్నతి, సమాజ హితమేనా ఓ చండికా?
ఇది ఒక శిఖర వాక్యం – ఇది భక్తి వేదన కలగజేస్తూ, జీవనానంతరతలో సమాజసంక్షేమమే పరమార్థమని ఋజువుగా నిలుస్తోంది. "ప్రేమ – ఉన్నతి – సమాజక్షేమం" అనే త్రిబంధాన్ని చండికాదేవికి సమర్పిస్తుంది.
****
36. స్తనభార దళన్మధ్య పట్ట బంధవళి త్రయా =ఇది ఆభరణ శృంగారాన్ని, స్త్రీ శరీరంలోని అలంకార యుక్త శోభను చూపుతుంది. "పట్ట బంధవళి త్రయా" అనగా మూడు పట్టుబంధాలు – వీటిని కమర్‌పట్టా, ముద్రిక, లేదా శృంగార స్వరూపతలు అని చూడవచ్చు.
స్తనభార దళన్మధ్య పట్ట బంధవళి త్రయా
స్తనశోభ కళన్మధ్య గుట్టు శక్తికళి త్రయా
స్తనవాంఛ గళ న్మధ్య జట్టు యుక్తి కళత్రయా
స్తనదేహ సహన్మధ్య రక్తి కళయె చండికా
...> స్తనభారంతో ఏర్పడిన మద్యభాగమున దళించు పట్టుబంధాల త్రయం ఉన్నది.
ఇది ఆభరణ శృంగారాన్ని, స్త్రీ శరీరంలోని అలంకార యుక్త శోభను చూపుతుంది. "పట్ట బంధవళి త్రయా" అనగా మూడు పట్టుబంధాలు – వీటిని కమర్‌పట్టా, ముద్రిక, లేదా శృంగార స్వరూపతలు అని చూడవచ్చు.
...> స్తనశోభ మధ్యననున్న శక్తి గుట్టును ఉద్ఘాటించే మూడు కళలు.
ఇక్కడ "గుట్టు శక్తికళి త్రయా" అనగా త్రిగుణాత్మక శక్తికళలు (ఇచ్ఛ, క్రియ, జ్ఞాన) అర్థమవుతాయి. స్తనశోభ అంటే దేహము గల ప్రపంచీయ సౌందర్యం – దీనిలో అంతర్ముఖంగా తత్త్వపు వెలుగు వెలుగుతోంది.
...> స్తనాలను కోరే వాంఛలోన, గళమధ్యలో (గొంతునాడు) అడ్డుకట్ట వేసిన ముగ్గురు జట్టు కళలు.
ఇది శృంగారవాంఛల్ని నియంత్రించే యుక్తిమార్గాల ముగ్గురి (బుద్ధి, నియమం, లజ్జ) సూచన. జట్టు = బంధం లేదా పట్టణం, అర్థార్థంగా ఇది వాంఛ నిరోధ శక్తులు అని అర్థమవుతుంది.
....> స్తనదేహములోన సహనము మధ్యనున్న రసభావమే (రక్తి కళ) ఓ చండికా!
****
37.అరుణారుణ కౌశుంభ వస్త్ర భాస్వత్కటీ తటీ =ఉదయారుణ వర్ణముగల కౌశుంభ వస్త్రాలు ధరించిన ప్రకాశమంత నడుముగల తల్లి.
అరుణారుణ కౌశుంభ వస్త్ర భాస్వత్కటీ తటీ
కరుణామది సౌరాజ్య శాస్త్ర భాష్యమ్ముగా తటీ
తరుణాలయ మూల్యమ్ము ధాత్రి సౌభాగ్యమే తటీ
చరణాలయ కారుణ్య మైత్రి సౌజన్య చండికా
1. అరుణారుణ కౌశుంభ వస్త్ర భాస్వత్కటీ తటీ
అరుణారుణ – ఉదయ సూర్యుని వర్ణంలో అరుణంగా.
కౌశుంభ వస్త్ర – కౌశేయం (రెష్మ) రంగు కౌశంబి అనే నగరం/ప్రాంతం పటములు (ఒక విశిష్టమైన రంగు గల వస్త్రము).
భాస్వత్ కటీ తటీ – ప్రకాశించే నడుము ప్రదేశం. 👉 అర్ధం: ఉదయారుణ వర్ణముగల కౌశుంభ వస్త్రాలు ధరించిన ప్రకాశమంత నడుముగల తల్లి.
---
2. కరుణామది సౌరాజ్య శాస్త్ర భాష్యమ్ముగా తటీ
కరుణా మది – కరుణను మూలమైనదీ.
సౌరాజ్య శాస్త్ర భాష్యము – రాజధర్మముల మీద వ్యాఖ్యానముల్లా ఉండే ధర్మగుణము. 👉 అర్ధం: తల్లి కరుణాశీలతే రాజధర్మ శాస్త్రములకు వ్యాఖ్యానముల్లా ఉంటుంది. ఆమె స్వయంగా ధర్మ సూత్రార్థస్వరూపిణి.
---
3. తరుణాలయ మూల్యమ్ము ధాత్రి సౌభాగ్యమే తటీ
తరుణాలయ మూల్యము – యౌవనము గలవారికి ధ్యేయమయ్యే నైతిక విలువ.
ధాత్రి సౌభాగ్యము – భూమాతకి లభించే సౌభాగ్యమంతటి దివ్యత్వం. 👉 అర్ధం: యౌవనానికి మార్గదర్శకమై ధాత్రియైన భూమాతకి అనుగ్రహించిన సౌభాగ్య స్వరూపమైన తల్లి.
4. చరణాలయ కారుణ్య మైత్రి సౌజన్య చండికా
చరణాలయ – చరణసేవలో వాసమున్నది.
కారుణ్య, మైత్రి, సౌజన్య – దయ, స్నేహము, వినయము వంటి గుణములు. 👉 అర్ధం: చరణాలయమైన తల్లి, ఈ లోకమున దయ, స్నేహం, వినయం వంటి గుణాల నిలయమై ఉన్నది.
******
38.రత్న కింకిణికా రమ్యా రసనాధామ భూషితా==చండికా తల్లి, రత్న కింకిణిలతో అలంకరించబడిన అందాల నిధిగా, మాధుర్యవాక్కుతో శోభిల్లే మహాదేవి.
38. రత్న కింకిణికా రమ్యా రసనాధామ భూషితా
రత్న చిన్మయికా సవ్యా జయమాధురి కావ్యతా
రత్న విశ్వసితా సఖ్యా సహనమ్మున శోభితా
రత్న సర్వసుతా సంభావ్య సహాయ పు చండికా
రత్న కింకిణికా రమ్యా – రత్నాలతో తయారైన పాదకింకిణిల ధ్వనితో అలంకృతమైన रम్యురాలు.
రసనాధామ భూషితా – రసముల నిలయమైన నాభిప్రదేశము/వాక్మాధుర్యంతో భూషితురాలు. 👉 అర్ధం: చండికా తల్లి, రత్న కింకిణిలతో అలంకరించబడిన అందాల నిధిగా, మాధుర్యవాక్కుతో శోభిల్లే మహాదేవి.
రత్న చిన్మయికా – రత్నసదృశమైన చైతన్య స్వరూపిణి.
సవ్యా – శక్తిమంతురాలు, కుడివైపు అనగా సామర్ధ్యముతో కూడిన.
జయ మాధురి కావ్యతా – విజయము, మాధుర్యము కలిగిన కావ్యస్వరూపిణి. 👉 అర్ధం: తల్లి, చైతన్యరత్నస్వరూపమై విజయవంతమైన మాధుర్యకావ్యంగా ప్రకాశిస్తోంది.
విశ్వసితా సఖ్యా – విశ్వసనీయమైన స్నేహస్వరూపిణి (ప్రేమమై).
సహనమ్మున శోభితా – సహనశీలతతో మహత్తుగా వెలుగుతున్నది. 👉 అర్ధం: మిత్రత్వం, విశ్వాసం, సహనం వంటి శాశ్వత గుణాలతో కూడిన తల్లి.
సర్వసుతా – సమస్తుల తల్లి (అన్ని ప్రాణులకు జనని).
సంభావ్య – శ్రద్ధతో పూజింపదగినది.
సహాయ పు – సహాయపురుషకారముతో ఉన్నది (ఉపకారశీలురాలు). 👉 అర్ధం: సమస్తులకు తల్లియై, ఉపకారశీలురాలై, శ్రద్ధతో పూజించదగిన చండికా.
*****
39. కామేశ జ్ఞాత సౌభాగ్య మార్ధ వోరు ధ్వయాన్వితా =కామేశ్వరుని అనుగ్రహద్వారా జ్ఞానంతో కూడిన సౌభాగ్యమునకు, మృదుత్వగుణానికి సంకలితురాలై ఉన్న తల్లి.
కామేశ జ్ఞాత సౌభాగ్య మార్ధ వోరు ద్వయాన్వితా
ప్రేమేశ యిచ్ఛ సౌకర్య విద్య హస్త ద్వయాన్వితా
రామేశ కామ సౌందర్య తత్వ లక్ష్య ద్వయాన్వితా
ఈ యీశ సర్వ సౌకర్య ప్రేమ కామ్యపు చండికా
కామేశ – కామేశ్వరుడి అనుగ్రహితురాలు (లలితాపరమేశ్వరీ).
జ్ఞాత సౌభాగ్య – జ్ఞానరూప సౌభాగ్యం (ఆధ్యాత్మిక భాగ్యం).
మార్ధ వోరు = మార్ధవము + ఓరు = సానుభూతి, మృదుత్వం.
ద్వయాన్వితా – రెండు గుణాలతో ఏకీకృతురాలు.
👉 అర్ధం: కామేశ్వరుని అనుగ్రహద్వారా జ్ఞానంతో కూడిన సౌభాగ్యమునకు, మృదుత్వగుణానికి సంకలితురాలై ఉన్న తల్లి.
ప్రేమేశ – ప్రేమస్వరూపుడైన (హరిలో ప్రేమాశ్రయం).
ఇచ్చ – దానం/ఇచ్చింపు శక్తి.
సౌకర్య విద్య – సౌకర్యకరమైన విద్యా (ఉపదేశ స్వరూపం).
హస్త ద్వయాన్వితా – రెండు హస్తములతో (ఇచ్చ & విద్య) అన్వితురాలు.
👉 అర్ధం: ప్రేమేశుని అనుగ్రహముతో, ఇవ్వగల శక్తితో, విద్యాప్రదాయినిగా రెండు హస్తముల ద్వారా అనుగ్రహించు తల్లి.
రామేశ – రామేశ్వరుని శక్తి (రుద్ర సంబంధిత).
కామ సౌందర్య – ఆకర్షణీయమైన శృంగార సౌందర్యం.
తత్వ లక్ష్య – తాత్త్విక ధ్యేయము (తత్త్వాన్ని సూచించేవి).
ద్వయాన్వితా – శృంగారము & తత్త్వం అనే రెండు లక్ష్యాలతో కూడినది.
👉 అర్ధం: రామేశ్వరుని శక్తిగల తల్లి, శృంగార సౌందర్యమూ, తత్త్వలక్ష్యమూ కలసిన పరమ లక్ష్యస్వరూపురాలు.
ఈఈశ – ఈశ్వరిని (ఈ తల్లినే).
సర్వ సౌకర్య – సమస్త రకాల సౌకర్యాల ప్రసాదిని.
ప్రేమ కామ్యపు – ప్రేమను కోరదగినదీ, ప్రేమస్వరూపురాలయినదీ. 👉 అర్ధం: ఈ ఈశ్వరీ తల్లి, ప్రేమారాధ్యురాలై, సమస్త సౌకర్యాల అనుగ్రహదాతగా ఉన్నది — చండికా.
*****
40. మాణిక్య మకుటాకార జాను ద్వయ విరాజితా =తల్లి చండికా మోకాలయుగు మాణిక్య కిరీటాలవలె ప్రకాశిస్తూ శోభాయమానమవుతున్నవి. ఇది ఆమె శరీర సౌందర్యాన్ని వర్ణించే చిత్రాత్మకమైన రూపకం.
మాణిక్య మకుటాకార జాను ద్వయ విరాజితా
వాణిత్వ జయ వాశ్చల్య విద్య ద్వయ విరాజితా
రాణిత్వ రస సౌకర్య విశ్వ ద్వయ పరాజితా
జ్ఞాణి స్వరము దేహమ్ము ధన్య ధ్వయము చండికా
---
మాణిక్య మకుటాకార – మాణిక్యపు కిరీటాన్ని పోలిన ప్రకాశం.
జాను ద్వయ – రెండు మోకాల్ల భాగాలు.
విరాజితా – ప్రకాశిల్లుచుండే తల్లి.
👉 అర్థం: తల్లి చండికా మోకాలయుగు మాణిక్య కిరీటాలవలె ప్రకాశిస్తూ శోభాయమానమవుతున్నవి. ఇది ఆమె శరీర సౌందర్యాన్ని వర్ణించే చిత్రాత్మకమైన రూపకం.
---
వాణిత్వ జయ – నారీత్వ గౌరవాన్ని గెలుచుకున్నది.
వాశ్చల్య విద్య – మాతృస్నేహం (వాత్సల్యం) మరియు విద్య (జ్ఞానప్రబంధం).
ద్వయ విరాజితా – ఈ రెండు గుణాల్లో తల్లి ప్రకాశించే దేవత.
👉 అర్థం: ఆమె స్త్రీత్వ గౌరవం గెలిచిన దివ్యురాలు, ప్రేమపూర్వకమైన మాతృభావం మరియు విద్యాస్వరూపంగా ప్రకాశిస్తుంది.
---
రాణిత్వ – రాజస్వభావం, శక్తిమంతమైన సింహాసనస్థితి.
రస సౌకర్య – అనుభూతి, సౌందర్యం మరియు సౌలభ్యం.
విశ్వ ద్వయ పరాజితా – జగత్తు యొక్క రెండు రకాల పక్షాలు (బాహ్య, ఆంతర్య) ఆమె ముందు ఓడిపోయాయి.
👉 అర్థం: తల్లి ప్రపంచ పాలనా సత్తాను కలిగి ఉంది; అనుభూతి, అనుగ్రహంలో మహత్తు కలిగి, జగత్తును జయించింది.
---
జ్ఞాణి స్వరము – జ్ఞానపూరితమైన స్వరము (వాక్కు).
దేహమ్ము ధన్య – ఆమె శరీరమే ధన్యమైనదిగా పూజించదగినది.
ధ్వయము చండికా – ఈ రెండు లక్షణాలను కలిగిన మహాతల్లి.
👉 అర్థం: జ్ఞానవాక్కుతో, పవిత్రశరీరంతో ధన్యురాలైన చండికా దేవి.
*****
41.ఇంద్రగోప పరీక్షిప్త స్మర తూణాభజంఘికా =ఇంద్రగోప సమానమైన ఎరుపు వర్ణం తలంపించేలా, మన్మథుని తూణాలతో మెరిసే తొడలు కల దేవి.
ఇంద్రగోప పరీక్షిప్త స్మర తూణాభజంఘికా
మంద్రసేవ ధరీక్షిప్త స్వర మూలాభ జంఘికా
చంద్రవాంఛ భరీక్షిప్త క్కల ధారాభజoఘికా
రంద్రతృప్తి జయీక్షిప్త మ్మధ వాశ్చల్య చండికా
---
ఇంద్రగోప = ఒక చిన్న ఎరుపు రంగు పురుగును (ఇంద్రగోపకీటము), కాని ఇక్కడ “రక్తవర్ణ” సూచన.
పరీక్షిప్త = చల్లబడిన, వ్యాపించబడిన.
స్మర తూణ = మన్మథుని ధనస్సు లేదా అంబులు (కామబాణాలు).
భజం-ఘికా = జంఘ (తొడ) కలదైన.
👉 ఇంద్రగోప సమానమైన ఎరుపు వర్ణం తలంపించేలా, మన్మథుని తూణాలతో మెరిసే తొడలు కల దేవి.
---
మంద్రసేవ = మృదువైన సేవ, స్తుతి.
ధరీ = ధరింపబడ్డ, స్పర్శించబడిన.
స్వర మూల = స్వరాల మూలం – నాదమయమైన (ధ్వని ఉద్భవ స్థానము).
జంఘికా = తొడలు.
👉 మృదుస్వర సేవనతో, ధ్వని మూలాన్నే ఆవరించేలా ఉన్న తొడలతో దేవి.
---
చంద్ర వాంఛ = చంద్రుడికీ యిఛ్చన (అర్థాత్ చంద్రుడికీ ఆవసరమైన అందం)
భරි-క్షిప్త = నిండుగా పడిన / ఆకర్షణ కలిగిన.
కల ధారా = కాంతి ప్రవాహం, శోభాయుతమైన ధార.
భజంఘికా = తొడల యందు.
👉 చంద్రుడు కూడా ఆశించదగిన కాంతిమయ ప్రవాహం లాగా ఉన్న తొడలు కలదైన.
-
రంధ్ర తృప్తి = ఇంద్రియ రంధ్రాల తృప్తి.
జయీ-క్షిప్త = విజయం నింపిన / ఆకుల పరచిన.
మధ వాశ్చల్య = మధురమైన వాత్సల్యము.
చండికా = దేవి.
👉 చంద్ర వాంఛను కలిగించే ఆమెకు, మధురమైన వాత్సల్యము ఉంది; ఇంద్రియముల తృప్తి కై ఆమె రూపం చాలు.
****
42.గూడగుల్ఫా=నిండైన చీల మండల కలది
స్రగ్విణి.. (ర ర ర ర.. యతి.. 6)
గూఢగుల్ఫా సగుప్తా సకావ్యాపరా
జాడతత్వా సజాశక్తి చాతుర్యతా
నీడ నిత్యా వినీలస్య మాధుర్యతా
పీడ మార్చాస్వపీశ్రావ్యతా చండికా
--
గూఢ-గుల్ఫా = రహస్యంగా ఉన్న/దాచబడిన కుడ్లు (ankles)
సగుప్తా = బహిరంగం కానిదై రక్షితమైన
స-కావ్యాపరా = కావ్యములో (వర్ణనలో) నిమగ్నురాలు అయినది (లేక కావ్యమును తానె అవతరించునట్లు ఉన్నది)
👉 దాచినగుల్ఫాలతో, అంతర్లీనంగా నివసించుచున్న, కావ్యరూపిణిగా వెలసే చండికా
---
జాడతత్వా = జాడత్వం అంటే విశ్లేషణాత్మకమైన శక్తి – "తత్వజ్ఞానాన్ని వెతికే లక్షణం"
సజాశక్తి = సహజ శక్తి కలదై
చాతుర్యతా = చాతుర్యము (సూక్ష్మమైన ధీశక్తి)
👉 తత్వవిషయమైన విచారణలో నిగ్నమై, సహజశక్తితో, చాతుర్యముతో కూడిన చండికా
---
నీడ నిత్యా = శాశ్వతమైన నీడలాంటిదై ఉన్నది (లేక ఎప్పుడూ సంరక్షణ కలిగించునది)
వినీలస్య మాధుర్యతా = నీలవర్ణం యొక్క మాధుర్యము కలదై
👉 నీలతా మరియు మాధుర్యంతో నిత్యమైన రక్షక స్వరూపంగా నిలిచే చండికా
---
పీడ మార్చా = బాధను తొలగించువారు
స్వపీ శ్రావ్యతా = తానుగా వినిపించునటువంటి శ్రావ్యత కలదై – అంటే, స్వయంగా శ్రవణమైన శబ్దరూపిణి
👉 బాధలను తొలగించే స్వరూపిణిగా, నాదమయిగా స్వయంగా శ్రవణయోగ్యమైన దేవి
****
43.కూర్మపృష్ఠ జయిష్ణు ప్రపదాన్వితా=కూర్మపృష్ఠ సమానమైన స్థిరతతో, జయము కలిగి, శరణాగతిని ఆశ్రయించిన వారికి రక్షణనిచ్చే దేవి.
కూర్మపృష్ఠ జయిష్ణు ప్రపదాన్వితా
ధార్మిదృష్టి జయిస్తు ప్రముఖాన్వితా
మేర్మిసృష్టి నియంత నియమాన్వితా
కూర్మి పుష్టి జయమ్ముగను చండికా
పద్య నిర్మాణ విశ్లేషణ:
కూర్మపృష్ఠ: కూర్మములు (ఆదిశేషుని మెడ పైభాగం వంటి), స్థిరతను, ప్రాణసక్తిని సూచించేది.
జయిష్ణు: జయాన్ని సంపాదించునది.
ప్రపదాన్వితా: శరణు వెచ్చించు వారికి అనుగ్రహించునది.
భావము: కూర్మపృష్ఠ సమానమైన స్థిరతతో, జయము కలిగి, శరణాగతిని ఆశ్రయించిన వారికి రక్షణనిచ్చే దేవి.
ధార్మి దృష్టి: ధర్మబద్ధమైన దృష్టికోణము కలది.
జయిస్తు: విజయం సాధించునది.
ప్రमुखాన్వితా: ప్రముఖుల సహవాసము కలది.
భావము: ధార్మిక దృష్టితో, సత్యవంతమైన విజయం దక్కించుచు, ప్రముఖ తత్వముల సహితముగా వెలసే తల్లి.
మేర్మి: ఈ పదం క్లుప్తంగా సృష్టి-మేరుగైన (మేధస్సు, శక్తి) అని అర్థమై ఉండొచ్చు.
సృష్టి నియంత: సృష్టిని నియంత్రించు అధిష్ఠాత్రి దేవత.
నియమాన్వితా: నియమములను అనుసరించునది.
భావము: ఉత్కృష్టమైన సృష్టిని నియంత్రించు, నియమశీలతను పాటించే దేవి.
కూర్మి: స్థిరత్వాన్ని సూచించునది.
పుష్టి: శారీరక, మానసిక పోషణకు కారకురాలు.
జయమ్ము గను: అఖండ విజయాన్నిచ్చే.
భావము: స్థిరమైన పుష్టిని, అభయాన్ని, విజయాన్ని ప్రసాదించే చండికా.
*****
44.నఖదీధితి సంఛన్న సమజ్జన తమో గుణా=దేవి నఖాల కాంతి సమజ్జనుల తమోగుణాన్ని తొలగించి ఆవరణం చేస్తుంది. అంటే ఆమె వెలుగు జ్ఞానుల అజ్ఞానాన్ని తొలగిస్తుంది.
నఖదీధితి సంఛన్న సమజ్జన తమో గుణా
సుఖతథ్యము విచ్చిన్న సమస్సల రజో గుణా
వికసించుట ప్రచ్చన్న సమర్ధత తమో గుణా
అఖిలమ్మున సమోన్నత సాధ్యమగు చండికా
పద్య విశ్లేషణ:
నఖదీధితి = దేవి నఖముల వెలుగు, కాంతి
సంఛన్న = దాచబడిన
సమజ్జన = సమర్థులైన జనులు, జ్ఞానులు
తమో గుణా = అజ్ఞానము, అసత్యత, అలసత్వములు
అర్థం:
దేవి నఖాల కాంతి సమజ్జనుల తమోగుణాన్ని తొలగించి ఆవరణం చేస్తుంది. అంటే ఆమె వెలుగు జ్ఞానుల అజ్ఞానాన్ని తొలగిస్తుంది.
---
సుఖతథ్యము = సత్య స్వరూపమైన ఆనందము
విచ్చిన్న = విచ్ఛిన్నం చేసే
సమస్సల = సమస్త, మొత్తం, సమగ్ర
రజో గుణా = చలనం, వ్యాపారబుద్ధి, కోరికల తత్వం
అర్థం:
సుఖస్వరూపిణి అయిన ఆమె సమస్త రజోగుణాన్ని విచ్ఛిన్నం చేస్తుంది — అంటే కోరికల కల్లోలాన్ని దూరం చేస్తుంది.
---
వికసించుట = వికాసము, వెలుగులోనికి రావడం
ప్రచ్చన్న = దాచబడిన
సమర్ధత = సామర్థ్యం
తమో గుణా = మలినత, అజ్ఞానం
అర్థం:
తమోగుణములో దాచబడిన సామర్థ్యాన్ని వికసింపజేయునది దేవియే. ఆమె చేతిలోనే మలినత తొలగి సామర్థ్యం వెలుగులోనికి వస్తుంది.
---
అఖిలమ్మున = సమస్త లోకమందు
సమోన్నత = అత్యున్నతమైన
సాధ్యమగు = సాధ్యమయ్యే, సాధించగల
చండికా = శక్తి స్వరూపిణి దేవి
అర్థం:
చండికాదేవి అఖిల జగత్తులో అత్యున్నతమైన సాధన (ఉద్ధరణ) చేయగల శక్తిగా వెలసుతుంది. ఆమె చేతే సాధ్యము అవుతుంది.
****
45.
పద ద్వయ ప్రభాజాల పరాకృత సరోరుహా
కథ స్వర విద్యాబాల సరీకృత పదాన్వితా
వ్యధ తత్వ ప్రభోధాల వినోధిత సహాయతా
మధ ద్వయ నరీభాద్యత సాధ్యతగ చండికా
– పద ద్వయ ప్రభాజాల: రెండు శబ్దముల (వాక్యముల/నామముల) వెలుగుల సమాహారం.
– పరాకృత సరోరుహా: ఈ లోకమును మించిన (పరా కృత) కమలమై వెలసినవారూ.
→ ఇక్కడ ‘పద ద్వయం’ అంటే కావొచ్చు శబ్ద & అర్థ, లేక బ్రహ్మపదము & శక్తిపదము అని భావించవచ్చు. వాటి జ్యోతి సమాహారముగా ఉండే, పరాత్మస్వరూపిణియై పరాకృతమైన కమలమై ఉన్న దేవీ.
– కథ: కథనం, వేదాంత గాథ.
– స్వర: సంగీత నాదము, శబ్ద బ్రహ్మ
– విద్యాబాల: విద్యా రూపిణిగా బాలిక
– సరీకృత పదాన్వితా: సమమైన పదజాలము ద్వారా అన్వితురాలై
→ దేవీని కథ, స్వర, విద్యాబాలగ అనే మూడు మార్గముల ద్వారా సమంగా అన్వేషించగలమని భావన.
– వ్యధతత్వ: బాధ యొక్క మూలస్వరూపం
– ప్రభోధాల: జ్ఞానము కలిగించు మార్గాలు
– వినోధిత: హర్షపరచబడిన
– సహాయతా: సహాయినిగా ఉండే దేవీ
→ బాధ తత్వమును బోధించి, ఆనందాన్ని ఇచ్చే ఉపదేశదాతురాలిగా చండికా.
– మధ ద్వయం: మధుపురుషుడు, మధు అసురుడు – లేదా మధురమైన ద్వయాత్మక దృష్టి (గంభీరత & సౌందర్యం)
– నరీభాద్యత: స్త్రీలపై అణచివేతకు ఎదురు నిలబడే శక్తి
– సాధ్యత: సాధ్యమయ్యే గుణం
→ రెండు మధులుగాను (మధురత్వముతో కూడినదిగా, మరియు అసుర నాశనశీలురాలిగా) ఉండి, స్త్రీలపై జరుగున వ్యధలకు ముగింపు కలిగించగల, సాధ్యమైన మార్గమై వెలసే చండికా.
*****
46.శింజాన మణి మంజీర మండిత శ్రీ పదాంభుజా=శ్రీచరణములు అలంకరించబడి, శబ్దమున వలన మోహింపజేసే శక్తి కలిగి ఉన్నాయన్న అర్థం.
శింజానమణి మంజీర మండిత శ్రీ పదాంభుజా
ముంజానగతి మందార ఖండిత శ్రీ విరాంభుజా
సంజాతమది నాట్యమ్ము పండిత శ్రీ స్వరాంభుజా
రoజిల్లు స్థితి మాయమ్మ సంతతి స్త్రీ గ చండికా
– మణిపాద మంజీరాల శింజార ధ్వనితో మణ్మథుల మనస్సున ద్రవింపజేయగల పదపద్మములు కలవాడెవి.
– శ్రీచరణములు అలంకరించబడి, శబ్దమున వలన మోహింపజేసే శక్తి కలిగి ఉన్నాయన్న అర్థం.
– ముంజలు = మృదు, సన్నగా ఉన్న నడక.
– మృదుల గమనముతో మందారములను చిలిపితనముతో పాతరగించిన రూపమును ("విరామభుజ" = విశ్రాంతిచే శోభించే చేతులు) విశేషించుచున్నది.
– ఇక్కడ భువనములను చిలిపిగా త్రిభువన గమనముతో పరమేశ్వరి వీచినట్లు భావించవచ్చు.
– స్వరాంభుజ = సంగీత సప్తస్వరముల్ని చేతిలో ఉంచినవాడవలె భావింపవచ్చు.
– నాట్యకళలో నిష్ణాతురాలై, తాను ఉద్భవింపజేసిన నాట్యరూపమునకు అధ్యాపికలా నిలిచిన చండికా.
– “సంజాత మది నాట్యము” అనే భాగం శక్తి యొక్క ఆత్మలీల నాట్యాన్ని సూచిస్తుంది.
– మాయమ్మ (మాయామాత) అనే విశేషణంతో కూడిన స్థితిరూపిణి.
– సృష్టి-స్థితి-లయ క్రమంలో స్థితి భాగానికి అధిపతి అయిన మాయాశక్తిగా నిలిచినది.
– “రంజిల్లు” అనగా రంజింపజేయు, ప్రపంచాన్ని రంజింపజేసే మాయాశక్తి అని భావించవచ్చు.
---
తాత్పర్యం:
చండికా దేవి శబ్దము (మంజీర), గతి (మృదు నడక), నాట్యం (స్వర, తాళం), మాయా (స్థితి) — అనే నాలుగు ముక్య రూపములను ప్రదర్శించు పరాశక్తి. ఈ పద్యములో ఆమె దివ్య చరణాల నుంచి మాయాశక్తి వరకు అనేక రూపములు సాక్షాత్కారమవుతాయి.
*****
47. మరాళీ మందగమన.. హంసవలి నడక కలిగినది
మనిమాల (త య త య.. యతి.. 6)
ళిత్యార్ధ మరాళీ మందాగమనమ్మున్
నిత్యార్ధ ధరీ నీ మమ్మే విజయమ్మున్
సత్యార్ధ విరీ సాహిత్యం ప్రవహమ్మున్
ప్రత్యార్ధ సరీ ప్రావీణ్యం మది దేవీ
❖ పద్య విశ్లేషణ:
→ హంస వలె నడిచే లలిత స్వరూపిణి తల్లి, ళి ధ్వని సొగసుతో "ళిత్యార్ధ" అనే సంయోగం అలరారుతోంది.
→ లలిత, మరాళీ, మందగమన అనే త్రిసూత్రంలో శారీరక సౌందర్యానికీ, నాట్యసామర్ధ్యానికీ రూపం.
→ నిత్య స్వరూపిని, సమస్త ధర్మధారిణిని "విజయమ్ము" గా అభివర్ణన.
→ భక్తుని విజయంలో తల్లి పాత్రను స్పష్టపరచే భావం.
→ సత్య స్వరూపిని, సాహిత్య మాధుర్యాన్ని ప్రవహించునట్లుగా వర్ణించిన మాధుర్య గంభీరపదం.
→ “ప్రవహమ్మున్” అనే పదం చలిత భావనతో తల్లి వాక్శుద్ధిని మన హృదయాల్లో ప్రవహించిపించు అనే ఆకాంక్షను తెలియజేస్తుంది.
→ వ్యతిరేకతల మధ్య సామరస్యాన్ని నిలుపగల సాధ్వీ తత్త్వాన్ని సూచిస్తోంది.
→ "మది దేవీ" అనే పిలుపు భక్తి పరవశాన్ని చూపుతుంది.
*****
48..మహా లావణ్య శేవధి:.. అతిశయించిన అందమైన నిధి
పద్యం:
మత్త హాసిని (య-మ-ర-ర-గ || యతి: 6)
(మత్తహాసిని అనే ఛందస్సులో మత్తయుక్తమైన నవ్వు కల దేవిని సూచించగలదు)
..> మహా లావణ్యా మార్గమ్ముశేవాసమమ్మున్
విహారీ స్వాద్వీ విశ్వాస దేహమ్ముగానున్
నిహారీ సౌమ్యా నిర్మాణ మౌఖ్యా పరమ్మున్
సహాయం విధ్యా సన్మాన దాహమ్ము దేవీ
పదార్థ భావన:
– ఓ మహాలావణ్య రూపిణీ! నీ లావణ్య రీతులే భక్తులకు శ్రేయస్సు మార్గములవు.
(మార్గము = జీవన మార్గం, శేవాసము = శ్రేయస్సు, శుభమార్గము)
– నీవు మధురముగా విహరించు స్వాద్వత (ఆనందకర) స్వభావమ్ముతో, భక్తులకు విశ్వాసమై, వారి హృదయంలో వెలుగుగా నిలిచినదివి.
(విహారీ = విహరించువాడై, స్వాద్వీ = రుచికరమైనది / మధురమైనది, విశ్వాస దేహం = భక్తుల విశ్వాసరూప దేహముగా)
– ఓ సౌమ్యమూర్తి! నిన్ను గమనించు క్షణమే భక్తుడు శాంతికి దారితీయగలడు. నీ రూప నిర్మాణం మౌనానంద పరిపూర్ణతను తెలిపుతుంది.
(నిహారీ = దర్శించుట, సౌమ్యా = శాంత స్వభావురాలు, మౌఖ్య పరము = మౌనం ద్వారా పొందే పర తత్వం)
– ఓ దేవీ! నీవు జ్ఞానార్జనకు తోడై, వినయానికి ప్రేరణవై, పరమ సన్మానమునకే అర్హురాలివి.
(సహాయం = తోడ్పాటు, విధ్యా = విద్య, దాహము = ఆకాంక్ష / తహతహ – జ్ఞాన పిపాస)
---
మూలభావం:
ఈ పద్యంలో శ్రీదేవిని "అలౌకిక లావణ్య స్వరూపిణిగా", "భక్తులలో విశ్వాసాన్ని నెలకొల్పు చైతన్యముగా", "మౌనానందాన్ని ప్రసాదించు పరశక్తిగా" అలాగే "విద్యకు మూలమూల్యముగా ఉన్న జ్ఞానదాతగా" వర్ణించారు. నాలుగు పాదాలు నాలుగు కోణాలనూ అద్భుతంగా స్పృశించాయి.
******
46.శింజాన మణి మంజీర మండిత శ్రీ పదాంభుజా=శ్రీచరణములు అలంకరించబడి, శబ్దమున వలన మోహింపజేసే శక్తి కలిగి ఉన్నాయన్న అర్థం.
శింజానమణి మంజీర మండిత శ్రీ పదాంభుజా
ముంజానగతి మందార ఖండిత శ్రీ విరాంభుజా
సంజాతమది నాట్యమ్ము పండిత శ్రీ స్వరాంభుజా
రoజిల్లు స్థితి మాయమ్మ సంతతి స్త్రీ గ చండికా
– మణిపాద మంజీరాల శింజార ధ్వనితో మణ్మథుల మనస్సున ద్రవింపజేయగల పదపద్మములు కలవాడెవి.
– శ్రీచరణములు అలంకరించబడి, శబ్దమున వలన మోహింపజేసే శక్తి కలిగి ఉన్నాయన్న అర్థం.
– ముంజలు = మృదు, సన్నగా ఉన్న నడక.
– మృదుల గమనముతో మందారములను చిలిపితనముతో పాతరగించిన రూపమును ("విరామభుజ" = విశ్రాంతిచే శోభించే చేతులు) విశేషించుచున్నది.
– ఇక్కడ భువనములను చిలిపిగా త్రిభువన గమనముతో పరమేశ్వరి వీచినట్లు భావించవచ్చు.
– స్వరాంభుజ = సంగీత సప్తస్వరముల్ని చేతిలో ఉంచినవాడవలె భావింపవచ్చు.
– నాట్యకళలో నిష్ణాతురాలై, తాను ఉద్భవింపజేసిన నాట్యరూపమునకు అధ్యాపికలా నిలిచిన చండికా.
– “సంజాత మది నాట్యము” అనే భాగం శక్తి యొక్క ఆత్మలీల నాట్యాన్ని సూచిస్తుంది.
– మాయమ్మ (మాయామాత) అనే విశేషణంతో కూడిన స్థితిరూపిణి.
– సృష్టి-స్థితి-లయ క్రమంలో స్థితి భాగానికి అధిపతి అయిన మాయాశక్తిగా నిలిచినది.
– “రంజిల్లు” అనగా రంజింపజేయు, ప్రపంచాన్ని రంజింపజేసే మాయాశక్తి అని భావించవచ్చు.
---
తాత్పర్యం:
చండికా దేవి శబ్దము (మంజీర), గతి (మృదు నడక), నాట్యం (స్వర, తాళం), మాయా (స్థితి) — అనే నాలుగు ముక్య రూపములను ప్రదర్శించు పరాశక్తి. ఈ పద్యములో ఆమె దివ్య చరణాల నుంచి మాయాశక్తి వరకు అనేక రూపములు సాక్షాత్కారమవుతాయి.
*****
47. మరాళీ మందగమన.. హంసవలి నడక కలిగినది
మనిమాల (త య త య.. యతి.. 6)
ళిత్యార్ధ మరాళీ మందాగమనమ్మున్
నిత్యార్ధ ధరీ నీ మమ్మే విజయమ్మున్
సత్యార్ధ విరీ సాహిత్యం ప్రవహమ్మున్
ప్రత్యార్ధ సరీ ప్రావీణ్యం మది దేవీ
❖ పద్య విశ్లేషణ:
→ హంస వలె నడిచే లలిత స్వరూపిణి తల్లి, ళి ధ్వని సొగసుతో "ళిత్యార్ధ" అనే సంయోగం అలరారుతోంది.
→ లలిత, మరాళీ, మందగమన అనే త్రిసూత్రంలో శారీరక సౌందర్యానికీ, నాట్యసామర్ధ్యానికీ రూపం.
→ నిత్య స్వరూపిని, సమస్త ధర్మధారిణిని "విజయమ్ము" గా అభివర్ణన.
→ భక్తుని విజయంలో తల్లి పాత్రను స్పష్టపరచే భావం.
→ సత్య స్వరూపిని, సాహిత్య మాధుర్యాన్ని ప్రవహించునట్లుగా వర్ణించిన మాధుర్య గంభీరపదం.
→ “ప్రవహమ్మున్” అనే పదం చలిత భావనతో తల్లి వాక్శుద్ధిని మన హృదయాల్లో ప్రవహించిపించు అనే ఆకాంక్షను తెలియజేస్తుంది.
→ వ్యతిరేకతల మధ్య సామరస్యాన్ని నిలుపగల సాధ్వీ తత్త్వాన్ని సూచిస్తోంది.
→ "మది దేవీ" అనే పిలుపు భక్తి పరవశాన్ని చూపుతుంది.
*****
48..మహా లావణ్య శేవధి:.. అతిశయించిన అందమైన నిధి
పద్యం:
మత్త హాసిని (య-మ-ర-ర-గ || యతి: 6)
(మత్తహాసిని అనే ఛందస్సులో మత్తయుక్తమైన నవ్వు కల దేవిని సూచించగలదు)
..> మహా లావణ్యా మార్గమ్ముశేవాసమమ్మున్
విహారీ స్వాద్వీ విశ్వాస దేహమ్ముగానున్
నిహారీ సౌమ్యా నిర్మాణ మౌఖ్యా పరమ్మున్
సహాయం విధ్యా సన్మాన దాహమ్ము దేవీ
పదార్థ భావన:
– ఓ మహాలావణ్య రూపిణీ! నీ లావణ్య రీతులే భక్తులకు శ్రేయస్సు మార్గములవు.
(మార్గము = జీవన మార్గం, శేవాసము = శ్రేయస్సు, శుభమార్గము)
– నీవు మధురముగా విహరించు స్వాద్వత (ఆనందకర) స్వభావమ్ముతో, భక్తులకు విశ్వాసమై, వారి హృదయంలో వెలుగుగా నిలిచినదివి.
(విహారీ = విహరించువాడై, స్వాద్వీ = రుచికరమైనది / మధురమైనది, విశ్వాస దేహం = భక్తుల విశ్వాసరూప దేహముగా)
– ఓ సౌమ్యమూర్తి! నిన్ను గమనించు క్షణమే భక్తుడు శాంతికి దారితీయగలడు. నీ రూప నిర్మాణం మౌనానంద పరిపూర్ణతను తెలిపుతుంది.
(నిహారీ = దర్శించుట, సౌమ్యా = శాంత స్వభావురాలు, మౌఖ్య పరము = మౌనం ద్వారా పొందే పర తత్వం)
– ఓ దేవీ! నీవు జ్ఞానార్జనకు తోడై, వినయానికి ప్రేరణవై, పరమ సన్మానమునకే అర్హురాలివి.
(సహాయం = తోడ్పాటు, విధ్యా = విద్య, దాహము = ఆకాంక్ష / తహతహ – జ్ఞాన పిపాస)
---
మూలభావం:
ఈ పద్యంలో శ్రీదేవిని "అలౌకిక లావణ్య స్వరూపిణిగా", "భక్తులలో విశ్వాసాన్ని నెలకొల్పు చైతన్యముగా", "మౌనానందాన్ని ప్రసాదించు పరశక్తిగా" అలాగే "విద్యకు మూలమూల్యముగా ఉన్న జ్ఞానదాతగా" వర్ణించారు. నాలుగు పాదాలు నాలుగు కోణాలనూ అద్భుతంగా స్పృశించాయి.
******
-50.అనవద్యాంగిగ...వంకపట్టు లేనిది ఆమె స్వరూపం.
పద్య విభజన:
అనవద్యాంగిగ సర్వ సంతసమగున్ యశ్వంత లేశమ్ముగన్
మనవాశ్చల్యము నిచ్చిపుచ్చుకళలన్ మార్గమ్ము పంథాననే
గుణవాక్కుస్వర దేహదాహముగనున్ గుర్తౌను బంధమ్ముగన్
గణవిధ్యామది తత్త్వమేమనసుగన్ గమ్యమ్ముగా ఈశ్వరీ
---
విశ్లేషణ:
1వ పాదం:
అనవద్యాంగిగ — వంకపట్టు లేనిది ఆమె స్వరూపం.
సర్వ సంతసమగున్ — సమస్త సంతోషములు కలుగజేసే
యశ్వంత లేశమ్ముగన్ — కీర్తి యొక్క slightest (లేశం) స్థాయికే ఓ ఆధారం!
2వ పాదం:
మనవాశ్చల్యము నిచ్చి — మనస్సు చంచలతను దూరం చేస్తూ
పుచ్చుకళలన్ మార్గమ్ము — కలల వెలుగు చూపే మార్గమై
పంథాననే — సాధన పథాన్ని మార్గనిర్దేశిస్తుంది
3వ పాదం:
గుణవాక్కుస్వర దేహదాహముగనున్ — శరీరదాహాన్ని గుణములవాక్కుతో, స్వరరూపంలో తీరుస్తూ
గుర్తౌను బంధమ్ముగన్ — జ్ఞానబంధంగా నిలుస్తుంది
4వ పాదం:
గణవిధ్యామది తత్త్వమేమనసుగన్ — విద్యాశక్తుల సమష్టిరూపమైన తత్త్వాన్ని మనస్సులో స్థిరపరుస్తూ
గమ్యమ్ముగా ఈశ్వరీ — పరమ గమ్యంగా పరిణమిస్తుంది, ఆమె ఈశ్వరీ!
తాత్పర్య సమర్పణ:
...> "వంకపాటు లేని ఆమె స్వరూపమే సర్వసంతోషానికి మూలం.
మనస్సు చంచలతను వదిలి, కలల వెలుగు చూపే మార్గంగా నిలుస్తుంది.
శరీర దాహాన్ని జ్ఞాన స్వరూపంతో తీర్చుతుంది.
విద్యాశక్తి తత్త్వంగా, పరమగమ్యంగా ఈశ్వరీగా అనుభవమవుతుంది."
****
-
