విశ్వేశ్వరా

ఉ.మోసితి బంధబాధ్యతలు మోక్షము కోరియు జీవితమ్మునన్
వాసన ఈర్ష్య భావములు వాదన వెల్లువ సర్దుబాటుగన్
వేసితి తప్పడడ్గులను వీనుల విందని చెప్పకే స్థితీ
పూసిన పువ్వు రాలుటయు స్ఫూర్తిగతృప్తియు బత్కు ఆటలే

ఉ.పద్మిని పద్మనేత్ర కళ పాద్యతప:ఫల పొంద గోరియున్
దాత్మయు యీశ్వరిన్ విలసిత్చాపయు ధాత్యత పొందు వి
శ్వాత్మయు జేర నుండియు విశ్వాసము ఏర్పడి సేవ బంధమున్
పద్మిని నూయలూగుచునె ప్రేరణ ప్రేమయు పొందగల్గుటన్

శా.తల్లోపూలు గొనిస్త సేతులకు మెర్పుద్గాజులేయిస్త యీ
ఊల్లో కంకణమేను యుంగ రమునే టుప్పాడ కోకా బుటా
మల్లే మొగ్గల తెల్ల హారముగా మత్తే యి గమ్మత్తె గా
సల్లాపమ్ము సుఖా మమస్సు యగుటే సందర్బ ప్రేమమ్ముగన్

సమస్య: నరకములోన గాంచెదరు నాక సుఖంబుల పాపులెల్లరున్

చం.
విరిగిన కొమ్మ చేర్చకళ వేగము బాటగ జీవితమ్ముగా
మరిగిన వేళ నెంచుకళ మానస నేస్తము ధర్మ మార్గమై
తరుణము తాపమెంచకళ తత్త్వము కార్య సమాన బాధతో
నరకములోన గాంచెదరు నాక సుఖంబుల పాపు రెల్లరున్

ఉ.నాలుగు దిక్కులా గురువు నమ్మక బోధ విధాత తీర్పుగా
నాలుగు నిర్ణయాల కళ నమ్మక విద్యగ విష్ణు తీర్పుగా
ఫాలము నందు కన్ను గల పాలన ఈశ్వర గంగ పార్వతీ
కాలపు దైవమే మనిషి కావ్యపు జీవిత దీక్ష గుర్వు యే

ఉ .విత్తము కోరి జీవితము విశ్వ విహారుల విద్య లక్ష్యమే
వృత్తపు మార్గ బోధలగు వృక్షపు గాలులు సర్వ తీర్పుగా
చిత్తము క్షోభకారణము జిద్రుప యా త్మయు నిత్యసత్యమున్
హత్తుకొనంగ జేయగల యాణతి దైవము ధర్మ మార్గమై

ఉ. నీ కనుసన్నలే పనులు స్నేహితులే యగు సత్పవర్తనే
నీ కరుణా కటాక్షముయె నిర్మల చూపుల ఎల్లవేళలే
నీ కమనీయ మందిరము నీడగ నుండుగ దేహతృప్తియే
నీ కళలే మనో గతియు నిశ్చయ ధైర్యము పెంచపోషనే

ఉ. యీ కను దోయిలో స్థిరము యీశ్వర లీలలు ఇష్టగోష్టిగా
వాకిట సాగిపోఎడిది  వారము వర్జ్యము వత్చరమ్ములే
ఏకుల దారమై కదులు ఏరుల మల్లెను సాగిపోవుటన్
యీ కల జీవితం ఇదియు యిష్టపు గాలిన తిర్గగల్గుటన్

చ.గురుయను విద్య తీర్పులను గుర్తుచె సేటిది ధర్మ భోధయే
మరువని విద్య శక్తులను మార్గము జూపుట గుర్వు శిక్షణే
తరలెడి దుష్టభావనలు, తప్పులు చేష్టలు మార్పు దృష్టిగా
నిరతము తోడ్పడే గతియు నిశ్చల తత్వము విద్య గుర్వుగా

మొక్కులు తీర్చ గల్గుటయు మోహపు బుద్దిని మార్చగల్గుటే
హక్కులు యున్న వైనము హారతి వెల్గుల నీడలే యగున్
వాక్కులు తారుమారవక వ్యాధిని మార్చుచు తోడు గుండుటన్
చిక్కులు యున్న రామరమ చెంతను ప్రార్ధన దిక్కులేయగున్

నీవే మా మదిగా సహాయమగుటే నీసత్య వాక్కేనులే

నీవే మా కృపగా కటాక్షమును ఇచ్చే మహా మాతవే

నీవే సంపదగా మనస్సు కళలై నిర్మాణ దేహమ్మువే

నీవే సర్వ గతీ విదీ యనటయే విశ్వాస మాహేశ్వరీ 

ఉ.అమ్మవునమ్మకమ్మగు సకామ్యముధర్మము చేసియుంటి సా

మమ్మగు నిత్యసత్యమగు సమార్గపు దేహము పంచ గల్గి దా

నమ్మగు బుద్దితత్త్వము సనాటక లక్ష్యము సర్వ సౌఖ్య మై 

యమ్మగ కష్ట ఇష్టమగు యాశయ సాధన ఈశ్వరా సతీ 

ఉ.తల్లిగ మాకు నిత్య పద తామరసాశ్రిత కల్పవల్లి భా

స్వా లలితాంగవల్లి రతివల్లభు తల్లి కృపా రసంబు పై

జల్లి నిరంతరంబు మముజల్లని చూపులజూచి నీవు మా

యిల్లను పాలవెల్లి వసింప గమాతవు ఈశ్వరా సతీ

ఉ.పుట్టుక నుండి దుర్గుణము బుట్టిన తల్లియు మాన్ప పందెమున్

గట్టిననైన బ్రహ్మకును గాదది తల్లికి ఏల సంభవం 

గొట్టిన తిట్టినా వినక గొప్పగ మాటలు తేనె మూటలై 

మట్టిన నమ్మి సాగుటయు మానస తీర్పుయు ఈశ్వరా సతీ

శార్దూలం.(పంచపాది)పార్వతి

పాటీలున్కడియంబు,లూర్మికములున్ భాసిల్లు హస్తంబులన్ 

వీటీసేవనజేయ రాగమయమై వెల్గొందు నోష్టంబులున్ 

తాటంకంబుల రత్నకాంతులలమెన్ తారాపథంబంతయున్ 

కోటీరంబున చంద్రరేఖ, సుమముల్ కొప్పందు నిండారుగా

పాటిల్లున్ శివభామినీపదములన్ బ్రార్ధింతు నేనెప్పుడున్!

ఉ. ఎక్కడ లేని వాఁడనెద నిందును నందును నెందు నుండఁగా!

నక్కజమంద నెల్లరును నంతట నిండిన వాడెయైననున్

జిక్కఁగఁ బోఁడు చేతికని చింతయు లేక నిమేషమైననున్

మక్కువ మీఱఁ దల్చుకొని మన్నన సేతును సర్వదా హరిన్

తక్కువ చేసి ఎక్కువగ మాటల చేష్టలు చూపవద్దు లే  

మక్కువ చూపి వేదన మరల్చుట  కష్టము కాదు మీకులే 

చక్కని భావమే తెల్పితి  అందరు మంచిని తెల్పుమర్మమే 

మక్కువ మీఱఁ దల్చుకొని మన్నన సేతును సర్వదా హరిన్

 చం.

చం . తనమనసే పరిపూర్ణమైన గోదావరి గంగా కావేరి

కనకబిందు యమునా గయాది ముఖ్యక్షేత్రంబుల సంతతమున్

దినకరసోమగ్రహణకాలముల తీర్థాచరణలు సేసిన ఫలములు

తనుఁ దానే సిద్ధించును వూరకే దవ్వులు తిరుగఁగ మఱి యేలా!!

చం మ. హరియను రెండక్షరములు నుడివిన అఖిలవేదములు మంత్రములు

గరిమ ధర్మశాస్త్రపురాణాదులు క్రమమునఁ చదివిన పుణ్యములు

పరమ తపోయోగంబులు మొదలగు బహుసాధనముల సారంబు

పరిపక్వంబై ఫలియించంగా బట్టబయలు వెదకఁగనేలా!!

చం . మొదల శ్రీవేంకటపతికినిఁ చేయెత్తి మొక్కిన మాత్రములోపలనే

పదిలపు షోడశదానయాగములు పంచమహాయజ్ఞంబులును

వదలక సాగంబులుగాఁ చేసినవాఁడే కాఁడా పలుమారు

మదిమదినుండే కాయక్లేశము మాఁటికి మాఁటికి దనకేలా!!

*****

తన సంపాదన నెన్నడున్ గనక విద్యాదాతయౌ బోధకుం

డనయమ్మున్ పలుశాస్త్ర మర్మముల విద్యార్థుండుగా నేర్చుచున్ 

మననీయమ్ముగ శిష్యులెందరకొ సన్మార్గమ్ముఁ దాఁ జూపెడున్

ఘనుడౌ దేశికు నంఘ్రి యుగ్మమునకున్ కైమోడ్చెదన్ భక్తిమై!

    

హరికథలానుచుండుటయు హర్షము గూర్చును మెండుగా మదిన్

గురువులు సెప్పఁ గొన్నిటినిఁ గూర్చుని వింటిని శ్రద్ధతోడనే

సిరులిడలేదు నాకనుచుఁ జేయక నిందను గోపగించుచున్

దొరికిన దానితోఁ దనిసి తోయజనేత్రునకిత్తు జోతలన్

-

వరముల నీయ రమ్మనుచుఁ బ్రార్థన సేయను కోరి యాతనిన్

కరుణను జూపఁ జాలనెదఁ గానఁగ వెల్గుల గుండెనందునన్

హరి,హరులిద్దఱొక్కటని యాంతరమందున నెంచు దాననై

మఱి మఱి వేడుదున్ విభుని మాప భవమ్మును జన్మలేకిఁకన్

-

పిలిచిన యంతఁ బల్కునని విందును గాని పరీక్ష సేయ నేఁ

దలఁచఁగఁ బోను దర్పమున, దక్కువ సేయను వాని కూర్మియున్

వలసిన జ్ఞానమిమ్మనుచు వాసనలున్ వడి మాసిపోవఁగా

సలుపుటయే నుతుల్ సతము, సర్వమెరింగిన దేవదేవుకై

--

హరిచరణారవిందముల కర్పణ సేయుచు "నేను" భావమున్

హరి! హరి! యంచు నొక్కపరి యన్నను జాలుగ వచ్చి కావఁగా!

కరియొకటందె రక్షణను గావఁగఁ గుయ్యిడి యావిధమ్మునే

విరివిగ నున్నవా కథలు పెంచఁగ భక్తినిఁ గోరువారికై

--

చిరుతవయస్సు నందొకఁడు చెప్పె నిరూఢిగ నమ్మకమ్ముగా

హరిపద సేవనా గరిమ మందఱు మెచ్చెడి భక్తి భావమున్!

ఎఱుఁగని వారలెవ్వరిల నింపయినట్టిది వానిగాథ, తా

వరలఁగ మేటి భక్తుడయి ప్రస్తుతులందుచు నేటికిన్ ధరన్

--

చ.మధువుకు ఏమి తెల్సును సుదా మృతమేను సుఖాల చిత్తమే 

వధువుకు ఏమి తెల్సును నవాభ్యుదయామృతమేను పొత్తుగా      

అధరము కేమి తెల్సును సమానము ప్రేమ అనేది పొందుగా 

కధల ను తెల్ప కాలము సకామము బుద్ధి ప్రవర్తనే సుదీ

మాటలు భావమే మనసు మార్చియు వేదన తీర్చుటందు నన్
ఆటలు లక్ష్యమే అన క ఆదరమంతయు అద్భుతమ్ము గన్ 
వేటలు కావులే మనలొ వాదము వద్దులె విశ్వశక్తి గా
పోటమహాను రాగము న ముద్దిడబోవగ వద్దు వద్దనెన్

కంటిన కాపురం జనులు గంధము మల్లెను ఉండుటే మనో
మాటల సందడే సహజ మానస సంచరి మార్గమే మహా
మాటున మోనమే మనసు మందిర భావము తృప్తి యే సదా
ఆటల వేటయే కనుల ఆశల పల్లవి ఊయలవ్వుటే

మానవ విజ్ఞతే పలుకు మానస సంచర బంధమవ్వుటే
గానము యందునే గడుపు గమ్యము గోప్యత తెల్పుచుండుటే
దానము లక్ష్యమే మనసు కార్యము చేయుట నిత్య యమ్ముయే
మానము సఖ్యతే సహన మందున నుండుట సంభవమ్ముయే
1

చ. గురువన ధర్మ బోధలు వినూత్న విధాన చతుర్ముఖుండగా 

గురువన దైవ నిర్ణయ సచిహ్న  సహాయ మనస్సు శివుడౌ

గురువన శక్తి రూపము అకుంటిత దీక్షగు కీర్తి విష్ణువే   

గురువన మోక్ష మేయగు సకూల నొసంగు విచిత్ర దైవమే

చ. కరుణ యనేది లేని విధి గల్ల విధాన మనేది నాయకుల్ 

బిరబికుయుక్తి యుక్తియు సువిస్తరణమ్మున  ప్రేమ పల్కులే 

యరకొర లక్ష్య మంతయు సయోధ్య జనించి జనాళి చిత్తమున్ 

మరులను తెల్పనున్నది సుమా! ప్రతిభా ప్రకృతీయశస్సుగా .

ఉ.ఆయుధ మేమదీ విన సకామపు బుద్ధియు తృప్తిగా       

సాయుధ శక్తియుక్తి  మది సాధన దీక్షయు ధైర్యమై  

కాయము కర్త కర్మ కళ కామ్యపు శక్తియు విశ్వమై 

ప్రాయము నేర్పు మంచి కళ ప్రాభవ మంతయు యుక్తిగా

చ. గురువన ధర్మ బోధలు వినూత్న విధాన చతుర్ముఖుండగా 

గురువన దైవ నిర్ణయ సగుర్తు సహాయ మనస్సు శివుడౌ

గురువన శక్తి రూపము అకుంటిత దీక్షగు కీర్తి విష్ణువే   

గురువన మోక్ష మేయగు సకూల నొసంగు విచిత్ర దైవమే

సమస్య: వింతగ గానుపించునట విశ్వము సర్వము మేడిపండులో 

ఉ.

శాంతము లేక  నెన్నికలు, శాపము మాదిరి అంటి అంటకే 

చింతలు మార్చలేరనియు చిత్రము చూపుచు ఆశ పెంచుటే 

పంతము చెప్పి చెప్పకయు పాలన దెల్యునిజాలు నేస్తమై 

వింతగ గానుపించునట విశ్వము సర్వము మేడిపండులో

శా. నాలో ప్రేరణయే ప్రభావ మదినాకర్షస్వభావమ్ము తా

త్కాలీసాధనలే సమర్ధ సమరం తన్ మాయ చోజ్యము యే

వేళా ధైర్యమునే వహించి జపమై విద్యార్థి గా సేవ యే

గాలో నన్నునుచేరి కామ్య కధలే కర్తవ్య మే స్వర్గమౌ

ఉ.అల్లరి పాలు నవ్వుటయు ఆత్రఅనర్ధఅ భాస పాలుగా

అల్లుకు పోవు బుద్ధిగను ఆశ్రయ లక్ష్మియు ఇంటి యందునే

చెల్లని మాటలేల కథ చింత మదీ యనినాద మేనులే

చల్లని చూపు లేలుమది చక్క వరాలగు నిత్య సత్యమున్

‘‘నవ్వును జంతువుల్, నరుడు నవ్వును, నవ్వులు చిత్త వృత్తికిన్

దివ్వెలు – కొన్ని నవ్వులెటు తేలవు కొన్ని విషప్రయుక్తముల్

పువ్వులు వోలె ప్రేమ రసముల్ వెలిగ్రక్క విశుద్ధమైనవే

నవ్వులు – సర్వ దుఃఖదమ నంబున వ్యాధులకే మహీషదుల్’’

"శారద శర్వరీ మధుర చంద్రిక, సూర్యసుతా స్రవంతికా

చారు విలీన వీచిక, నిశా పవనోర్మి మనోజ్ఞ మాలికా

చారిత నీపశాఖిక, కృశాంగిని గోపిక, నేను, నాడు, బృం

దా రమణీయసీమ వినినారము మోహన వేణుగానమున్!"

ఉ మానస భద్రతే గతి సమాన విశ్రాంతియు పొందగల్గుటన్

దీన మదీయ లక్షణమలు దీర్ఘపు విద్యల బట్టియుండుటన్

వాణి గుణాలరాశియగు వాక్యము సర్వము ఆశయమ్ముగన్

వీనుల విందు విశ్వమగు వేదము పంచిన ఈశ్వరీ పతీ

ఉ.అంతు తెలీని అంబరము ఆత్రము రంగులు మార్చ గల్గుటన్

పొంతన లేని చిత్తరువు ప్రోద్బల చీకటి కమ్మె వెల్గులున్

వింత విహంగ పక్షులకళ విన్నప వర్షపు మేఘఛాయలున్

సంతసమే సహాయమగు సాక్షిగ నిత్యము పార్వతీ పతీ

ఉ. అమ్మవు అన్నపూర్ణవు సమశ్యలుతీర్చెడి జ్ఞానదీపమై

నమ్మక ముంచగల్గెడి మనస్సుకు శాంతిని నిచ్చు దేవతై

ఉమ్మడి నీడ నిచ్చెడి సమున్నత శక్తియు సర్వ శ్రేష్టికై

అమ్మ అనంత మైన మది ఆత్మయు అందరి ఇచ్ఛ యీశ్వరీ

ఉ.నల్లని మబ్బు మేఘములు నాలుగు వైపుల కమ్మియుండుటన్

చల్లని గాలి శోకమగు జల్లుల విస్తరి కుంభ వృష్టిగన్

పల్లవ నీరుయే పుడమి పచ్చని చేనుల చీరదాల్చిడిన్

మెల్లగ చేరు బంధువగు మెత్తని చూపుల వర్ష మీశ్వరీ

ఉ.ప్రాసల పోరు ఏల మది ప్రాణము నిల్పెడి మాటపొందికన్

రాశిగ పోయు విద్యలని రాట్నము మల్లెను తిర్గుటేలనున్

వాసన బట్టిఏల గతి వాంఛల జీవత సౌఖ్య మవ్వుటన్

మాసిన బట్టమార్చినను మానస బంధము పోదు యీశ్వరీ

ఉ.అంబర నీటి బాణముల ఆత్రపు దాహము తీర్చగల్గుటన్

సంబర మాయభూ మగువ శాంతిగ గర్భము దాల్చగల్గుటన్

ప్రాభవవిత్తుగా కడుపు ప్రాణపు కంకులు యుద్భవించుటన్

శోభన వల్లనే వసుధ శోకము తీర్చెను వర్ష మీశ్వరీ

ఉ. భూమిగ మూలధార చక్ర భుక్తికి శక్తి మనోమయమ్మగున్

స్వామిగ వర్ష తత్త్వము విశ్వాస సహాయ అభిష్ట సిద్ధిగన్

కామిత అగ్ని ఆజ్ఞ మది కాంక్షల తృప్తిగ కార్యవర్ధిగన్

ప్రేమిత వాయుముంబరము ప్రీతి గనే పరమేశ్వరసతీ

ఉ.రంగులు మార్చతెల్విగల రంభసహాయపు వేష భాషలున్

పొంగులు రచ్చచేసినను కోర్కెల కుంపటి తెల్సి చేరుటన్

చెంగును మార్పు చూపులగు చిల్పి గ నవ్వులు కైపు పెంచుటన్

మంగున చిక్కి కత్తెరగు మంధర మాయకు చిక్కి తీశ్వరా

ఉ. మంచి సహాయమే యగుట మానవ రక్షణ కొంత మేలుగన్

వంచన బుద్ది మారకయు పంతము మంచిగ పోరు ఏలనున్

ఎంచిన మంచి నమ్మకము ఎప్పుడు మార్చకు జీవితమ్ముణన్

సంచిత పల్కు మంచిదగు శాంతినె పంచుట యీశ్వరా సతీ 

ఉ. అంబ మనోజ్ఞత సుగుణ యాశ్రిత కార్య శుభోదయమ్ముగా 

శాంభవి శాంతి కాలమది సర్వసహాయము విశ్వ గేహినీ

యంబిక మాతృవందన దయాకలి ఆర్య హృదీ భవాని సే

మంబిడి సర్వ దృష్టి కళ మంగళ  రూపిణి యీశ్వరాసతీ

ఉ.గజ్జల రత్న మాలికలు గానగ వంగిన కుంభ జబ్బలే

సజ్జన పాశమే కలిగి సాధ్య మసాధ్య చూపులేయగున్

మజ్జన పువ్వుటమ్మనుచు మానస సంచిక దేహభాగముల్

కజ్జల మొఖ్యమైనను సకార్య వినీలము యీశ్వరా సతీ

ఉ.వక్రత ముక్కెరే యగుట వానెత శోభకు నాందియే యగున్

నక్రము దృష్టి సల్పు టయు నాణ్యత తెల్పుచు సేవ భావమున్

చక్రము సర్వలోకమున చాతురి జల్లెడ చేయు లక్ష్యమున్

విక్రమ పట్టకమ్మగుట విశ్వ భవానివి  యీశ్వరా సతీ

 

చ.అమృత సముద్ర మధ్య రతనాల మనస్సగు దేవి వాసమై

నమృత కదంబ వృక్షపు తనమ్ము సుఖమ్మగు దేవ వాసమై

నమృతము కల్పనా మది వినోదపు నిద్ర సుహాసి ఏకమై

నమృత సజీవ చిత్తము అనాది గ ప్రేమ మహేశ్వరా సతీ

ఉ.రవ్వగ నిప్పురవ్వ గతి రమ్యత చుట్టున రంగ వెల్గులున్

కవ్వము మల్లె తీర్గి మతి కామ్యత విస్మయ దేహవాంఛ గన్

బువ్వను కోరి మెచ్చుట సబుద్ధియు కాలము నీతియే యగున్

నవ్విన ఏడ్చినన్ స్థితి వినమ్రము జీవిత గమ్య మీశ్వరా

 చ.గడియకు తెల్ప నేస్తము లఖండ తరప్రతిభన్ ఘటింతునో

బిడియము లేక వేళలు సగీత వినమ్రతగన్ లిఖింతునో

పడి వివి ధాంధ్ర భాషల ప్రభంధ సమగ్రత తెల్ప బంధమో

నడివయసే మనోమయమ్ము కాదు సహాయత మిమ్ము యీశ్వరా

ఉ.తల్లికి లేరు సాటియిట దక్షత దీక్షత ధర్మ తత్పరా

పిల్లల నేర్పుమార్పుకళ ప్రేమను పంచియు పొంద గల్గుటన్

చల్లని చూపులే సహన చర్చలు ముద్దిడు లక్షణమ్ముగన్

యుళ్ళము జల్లులై భవిత ఇప్సిత సేవలు యీశ్వరా సతీ 

ఉ.సమ్మతి పొందు మాటలయు సాధన శోధన వీలుగల్గు ట

న్యామ్మతి గీత మార్గమగు నాణ్యత తెల్పెడి బుద్దిమాధ్యమున్

సమ్మతి శాంతి సౌఖ్యము గతి సారస భావము పొందగల్గుటన్

ముమ్మర దుఃఖసౌఖ్యములు ముందర ఙివిత గమ్యమే యగున్ 

ఉ.అప్పును పొంద రోత గతి అప్పడమేయగు జీవగమ్యమున్

మెప్పుకు తోడ మైత్రి గతి మోసము జర్గుట సత్యమే యగున్

తప్పు లు పల్క రోత గతి తప్పవు తిప్పలు ఆటలేయగన్

ఒప్పులు చేసి తెల్ప గతి ఓర్పుకు మూలము యీశ్వరా సతీ

ఉ. దానవ చక్రవర్తి కడు తామస బుద్దిన  దుష్ట నీతినీ

హీనుడుగాను తెల్ప కడు హేళనగా మది  నాశనమ్ముగన్

మానిను లైన వారిని సమానస బుద్ధిని మార్చ దల్చినే

తానన నాననా ననన తానన నానన నాననా ననా

ఉ.గుండెన మంటయే కుదుపు కూర్చిన సంపద పీక్కు పోవుటన్

తండన బుద్ధియే అదుపు తాండవ మాడియు భుక్తి కోరుటన్

అండగ నున్నదే చదువు ఆశ్రమ లేకయు అప్పులే యగున్

మొండిగ జీవనమ్ము కథ మోహపు బుద్దిగ మార్పు వచ్చుటన్

 వసుపదమంజరీ/ త్రిదశాంగనా ( న జ భ జ జ ర - 13)

తనువు సుఖమ్ము పొందుటయు సత్యపు తత్వమే సుధీ

అణువు భయమ్ము పెక్కువ మదీయ విశాలమే సుధీ

చనువు జయమ్ము యార్జన అనాది జనావళీ సుధీ

కనుల విధాన మార్గము యె చూపు నంతరించే సుధీ

ఉ. అమ్మవు అన్నపూర్ణవు సమశ్యలుతీర్చెడి జ్ఞానదీపమై

నమ్మక ముంచగల్గెడి మనస్సుకు శాంతిని నిచ్చు దేవతై

ఉమ్మడి నీడ నిచ్చెడి సమున్నత శక్తియు సర్వ శ్రేష్టికై

అమ్మ అనంత మైన మది ఆత్మయు అందరి ఇచ్ఛ యీశ్వరీ

ఉ.నల్లని మబ్బు మేఘములు నాలుగు వైపుల కమ్మియుండుటన్

చల్లని గాలి శోకమగు జల్లుల విస్తరి కుంభ వృష్టిగన్

పల్లవ నీరుయే పుడమి పచ్చని చేనుల చీరదాల్చిడిన్

మెల్లగ చేరు బంధువగు మెత్తని చూపుల వర్ష మీశ్వరీ

ఉ.ప్రాసల పోరు ఏల మది ప్రాణము నిల్పెడి మాటపొందికన్

రాశిగ పోయు విద్యలని రాట్నము మల్లెను తిర్గుటేలనున్

వాసన బట్టిఏల గతి వాంఛల జీవత సౌఖ్య మవ్వుటన్

మాసిన బట్టమార్చినను మానస బంధము పోదు యీశ్వరీ

ఉ.అంబర నీటి బాణముల ఆత్రపు దాహము తీర్చగల్గుటన్

సంబర మాయభూ మగువ శాంతిగ గర్భము దాల్చగల్గుటన్

ప్రాభవవిత్తుగా కడుపు ప్రాణపు కంకులు యుద్భవించుటన్

శోభన వల్లనే వసుధ శోకము తీర్చెను వర్ష మీశ్వరీ

ఉ. భూమిగ మూలధార చక్ర భుక్తికి శక్తి మనోమయమ్మగున్

స్వామిగ వర్ష తత్త్వము విశ్వాస సహాయ అభిష్ట సిద్ధిగన్

కామిత అగ్ని ఆజ్ఞ మది కాంక్షల తృప్తిగ కార్యవర్ధిగన్

ప్రేమిత వాయుముంబరము ప్రీతి గనే పరమేశ్వరసతీ

ఉ.రంగులు మార్చతెల్విగల రంభసహాయపు వేష భాషలున్

పొంగులు రచ్చచేసినను కోర్కెల కుంపటి తెల్సి చేరుటన్

చెంగును మార్పు చూపులగు చిల్పి గ నవ్వులు కైపు పెంచుటన్

మంగున చిక్కి కత్తెరగు మంధర మాయకు చిక్కి తీశ్వరా

ఉ. సత్య సమానమార్గము విశాల నభంబు యుషోదయం రవీ

నిత్య ఉష్ణ శక్తి సుఖ నిర్ణయ వెల్గుల  సర్వ రక్ష యా

దిత్య  జలమ్మ సేకరము దివ్య పురోగతి వర్ష ధారగన్ 

ప్రత్య ప్రభాకరణ్ పగలు ప్రాభవ మంతయు పెక్కు భంగులన్

ఉ. దర్శన భాగ్య నిత్యము సుదర్శన లీలలు జన్మ కాల సం

దర్శన సంభ వమ్మగుట ధర్మ విధానము శ్రీసహాయ సం

స్పర్శ జయమ్ము సత్య మగు భక్తుల పాలిట సూర్యుడాపరా

మర్శ నిజమ్ము సంభవము మానస శ్రీకార వేంకటేశ్వరా

ఉ. సారము లేని కూడు మది సాధన తక్కువ విద్య ఏలగన్

వారము చెప్పి చేయకయు వర్జ్యము  వంకలు ఏల నీకునన్

హారము కోరి ఆశలకు హారతి జీవిత మవ్వుటేలనన్

పారము భద్రమే యగుట ప్రాణము నిల్పుట పార్వతీ పతీ

ఉ.చింతలు నున్ననాడు తనచిత్తము చిక్కిననాడు సంపదా 

చెంతను లేనినాడు తనచేతులు వీలుగలేని నాడునూ

సొంతము కాని బంధమున శోకము చూపక సేవచేయు శ్రీ

కాంతుని విస్మరించకయు కార్యము ప్రార్ధన నిత్యమీశ్వరా

 ఉ.తట్టుట దాహతాపజగతీ వరమందున తిన్మయమ్ముగన్

బట్టుట ఎల్ల వేళల శుభోదయ శాంతిగ బంధమేయగన్

గట్టుట పట్టుటే కనుల కట్టుయు జట్టుయు వేల్పులే యగున్

గిట్టుట దాహమే తరుము ఇప్సిత సత్యము యీశ్వరా సతీ

మ.ఒకటే కాదుసమజ్వలా తరుణ ఓదార్పే మనోహాసినీ

మకుటమ్మే సహనమ్ముగన్ విజయ మోత్చాహమ్ము మీనాక్షి వీ

యికచాలే వినయమ్ముగన్ పలు సయిష్టమ్మేను వర్ణించుటల్

ఒకపుష్పమ్మున రెండు పువ్వు లమరెన్ యోషామణి కంటివే

ఉ.బీద తనాన్ని ధైర్య సహతీరున నేర్పు వెనోళ్ల మెప్పుగన్

స్వేదము కారి రోగమున స్వేచ్ఛగ మంచిని హావభావమున్

మోదము భోజనమ్మున సమోక్షము తెల్పుచు సేవతృప్తి గన్

బాధను చూపకే వెలుగు బంధము వస్త్రము శోభ యీశ్వరా

శా.దారావాహిక బోధతెల్ప సహనం దారామృతమ్మే యిదీ

ఘోరాతి స్వరమే చరిత్ర తెలిపే ఘోషంమృతమ్మేయిదీ

ఓరా భారమనో భవమ్ము వినయమ్మో విశ్వ మార్గమ్మిదీ

రారా తమ్ముడ రారయన్న యని భర్తం బిల్చె బ్రాణార్థియై

శా..నేన్నున్చే రితినీ మనస్సు పలుకుల్నీ అర్ధ సందర్భమై 

నిన్నే వేల్పులుగా వినయమ్   నిర్నిద్రభావంబులై 

గన్నుల్లో కరుణ స్వభావ గమ్యమ్ము గన్ గూర్చగన్

నన్నేమన్నగునట్లు నీ దయయె నా తల్లి మాహేశ్వరీ

ఉ.హృద్య విహంగమై కదలు హారతి చీకటి రాత్రి మార్చుటన్

సాధ్య సహాయమే కదలి సాన సమాన మనో సుదీర్ఘ మై

శోధ్యము వల్లనే మనిషి శోకము చుట్టును తిర్గ గల్గుటే

విద్య అతీ తమై విధిగ విధుల వెంటయు పార్వతీపతీ 

ఉ.వైరము కాని మాటలు సమైకము సృష్టిగ జీవనమ్మగన్

నేరము దుఃఖ భాగ్యమగు నీడల వెంటన కష్టమే మదిన్

ద్వార సుఖాలు కో రగల దాశ్వపు బుద్ది వినాశమే యగున్

కారము లేని కూరదిని కాంతుడు మెచ్చెను భార్య నత్తరిన్

ఉ.అందము పొందగోర మది ఆశయ లక్ష్యము నిత్య సత్యమై

స్పందన తెల్ప నీడలగు సాధన శోధన దేహ వాంఛగన్

చిందు మతీగతీ వలన చిత్రము సోద్యము సర్వ ధర్మమై

పొందు సుఖమ్ము దుఃఖమగు పోరుసమానము పార్వతీపతీ

ఉ.గోడును జెప్పుకున్న మది గూడదు పొమ్మన మూర్ఖ బుద్దిగన్

పాడు మనస్సు ఊరకయె పాపము నీడను సాగ పొం దుగన్

వాడుక పువ్వుగా గుణము వాదము చేయక భక్తి చూపగన్ 

వేడుక తీర్చ బుద్దిగను వెంగము లాడిరి పార్వతీపతీ

శా:: అజ్ఞానం మనసయ్యె సమిదిగా యన్నార్తి నైయుంటినే  

విజ్ఞానం ప్రతిగమ్యమాయ కలిగే వేదమ్ము పాఠమ్ము గా

సుజ్ఞానాత్మ సహాయమేది ధరణీ శోధించకే నన్నికన్

ప్రజ్ఞానందరిచేర్చి బాపుమిక శ్రీమాతా మనోశక్తిగన్

ఉ:: నేలను చాపలా మడిచి నింగిని గుప్పెట పట్ట బుద్ధియున్ 

గాలము వేసి తోడుమతి కాలము పట్టియు గొప్ప చెప్పుటన్

తాలను లేక చీకటిన దారిని తప్పుగ ఎంచ గల్గుటన్         

మేళము తాళమైన గతి మోహము మాత్రము యీశ్వరీ పతీ

రారని కోరు పెట్టుటయు రమ్యత సఖ్యత చూపగల్గుటన్  

బేరము కాదు వేదనది బీగము చేష్టలు పొల్లుపోవుటన్  

నేరము చేయు వక్తి యని నీడను కూడను తాకనివ్వకున్

కారము లేని కూరదిని కాంతుడు మెచ్చెను భార్యనత్తఱిన్

ఉ. మంచి సహాయమే యగుట మానవ రక్షణ కొంత మేలుగన్

వంచన బుద్ది మారకయు పంతము మంచిగ పోరు ఏలనున్

ఎంచిన మంచి నమ్మకము ఎప్పుడు మార్చకు జీవితమ్ముణన్

సంచిత పల్కు మంచిదగు శాంతినె పంచుట యీశ్వరా సతీ 

ఉ. అంబ మనోజ్ఞత సుగుణ యాశ్రిత కార్య శుభోదయమ్ముగా 

శాంభవి శాంతి కాలమది సర్వసహాయము విశ్వ గేహినీ

యంబిక మాతృవందన దయాకలి ఆర్య హృదీ భవాని సే

మంబిడి సర్వ దృష్టి కళ మంగళ  రూపిణి యీశ్వరాసతీ

ఉ.గజ్జల రత్న మాలికలు గానగ వంగిన కుంభ జబ్బలే

సజ్జన పాశమే కలిగి సాధ్య మసాధ్య చూపులేయగున్

మజ్జన పువ్వుటమ్మనుచు మానస సంచిక దేహభాగముల్

కజ్జల మొఖ్యమైనను సకార్య వినీలము యీశ్వరా సతీ

ఉ.వక్రత ముక్కెరే యగుట వానెత శోభకు నాందియే యగున్

నక్రము దృష్టి సల్పు టయు నాణ్యత తెల్పుచు సేవ భావమున్

చక్రము సర్వలోకమున చాతురి జల్లెడ చేయు లక్ష్యమున్

విక్రమ పట్టకమ్మగుట విశ్వ భవానివి  యీశ్వరా సతీ

శా..నేనేసత్యముగా సజీవ తరుణం నేస్తమ్ము సౌఖ్యమ్ముగా

నేనేనిత్యముగా వినీల వినయం నేతృత్వ భావమ్ముగా

నేనేజీవముగా సుఖాల మయమై నీడల్లె ప్రేమమ్ముగా

నేనేదైవముగా నుశాంతి మధనం నిశ్చింతగా ఈశ్వరా..01

శా. వేనోల్లా పలికించు పూజ సమయం వేదమ్ము రాదే దొరా

మున్నాళ్ళా విధి పంచ నున్న వినయం ముఖ్యమ్ము లేదే దొరా

ఎన్నేళ్లు స్వతహా మదీయ భవమే యేమాట యీ తీరునా 

విన్నావా బతుకంఠ బాధ యిదియే విశ్వేశ్వ రా చూడుమా.02

శా. భావావేశ మదీయ లక్ష్య వయసు సౌభాగ్య విశ్వాసమే

సేవా తత్పరతా సహాయ తలపే క్షే మత్వ దేహమ్ముయే

దావానం బతుకే విలోమ మయమై తత్ భావ దాహమ్ము గా

నా వాదం యిదియే సమమ్ము  విధి నీ నామమ్ము విశ్వేశ్వరా.03

*ఉ..మంచికి మారుపేరు కళ మానస తోడుగ నీడ నుండుటన్

వంచన లేని బుధ్ధిగను వారధి గాననె ఇచ్చి పుచ్చుటన్

ఎంచకు తప్పులెప్పుడును ఏకళ తక్కువ ఎక్కవవ్వదున్

సంచి త భావమే చెలిమి సేవల సంపద నిత్య మీశ్వరా.04

ఉ ::జూదము ఆటలో మనకు ఊపుయు ఆశల తోవినోదమున్

మోదము వల్ల ఆస్తియును మోక్షమనువ్యసనమ్ముయేయగున్

బాధల తో ప్రతిష్ఠ మతి బాధ్యత లేకయు నుక్ష రొమ్ము గన్

నాదు చరిత్ర యే ఇదియు నమ్మక వమ్ముగ బత్కునందునన్.05

ఉ ::మెత్తగ నున్న కాలమిది మీసము చూపియు మోస చూపులున్

ఒత్తుగ పెర్గినా కళలు ఓర్పుయు చూపక వెర్రి చేష్టలు న్ 

మత్తుకు చిక్కెఅల్లుడయె మానస డబ్బుకు ధూషనమ్ముగన్

అత్తకు మీసముల్ మొలిచె నల్లుడు వచ్చిన వేళ యీశ్వరా.06

*చం::మరువక రక్త మార్పిడిని మానము మార్పుగ దేహబంధన

న్నరయగు పేరుపేరున నె నద్భుతకార్య ముహృధ్య మవ్వుటే

తరుణము నీదినాదియు మతీ మమతానుసుఖమ్ము దేనికో

కరికిజనించే సింహమనగా విసుమానము జెందు యీశ్వరా.07

మ::మనసే అర్ధము కాదుగా మగువలో మాధుర్య అందమ్ములే

కన లేనే ఇది ప్రేమలో సహనమై కారుణ్య భావమ్ములే

మనలేనే ఇది భక్తిలో వినయమై మాత్సర్య లక్ష్యమ్ములే

వినుమారీతిని కోరెదే హృదయమై వేదాంత దేహమ్ములే.08

ఉ::ఆగదు లే మనస్సు కళ ఆశల పాశము కాపురమ్మునన్

వేగముగా యశస్సు కళ వేదము లక్ష్యము వేకువవ్వుటన్

రోగము లెన్నియున్ననులె రోషము మాత్రము తగ్గ గుండుగన్

వీగని సానుకూలత ను వేల్పుల లేకయు సాగు జీవమున్.09

ఉ:: బాధలు పంచు బుధ్ధియును బాధ్యత తోననె బంధమవ్వుటన్

బాధ పడేటి హృద్యమును బాసల తోనునె బాగుచెయ్యుటన్

బంధువు ఆశలే వలదు బంధముపైననె ప్రేమయుంచుమున్ 

హృద్యము జాగరూకతయు హాయిని పంచియు కష్టసౌఖ్యమున్010

ఉ.బంధువు లంచు నమ్మకము బాధ్యత పెంచుట బ్రహ్మ గీతగా

బంధము లన్ని వెంట పడు భారము పెంచుట ఎల్లవేళ మో

హాంధులు వెంట నుండుటయు నాశల నెంచియు జీవితమ్ముగన్

సంధులు వెంట మోసములె సల్పుచు మాటలు పార్వతీపతీ.11

(ఉత్పల మాల గర్భస్థ తేటగీతి )

ఉ.పుట్టితి గొప్పగా పుడమి పూజ్యత లక్ష్యము పూర్వ సంధి స

మెట్టితి గొప్పగా పురము మేలును చూచుట పూజ్య మవ్వు స

పట్టితి గొప్పగా చెలిమి పాలన సద్గుని చేష్ట లయ్యె స

గట్టిగ గొప్పగా కరుణ జూచుట నిత్యము కామ్య నేత్రివే..12

ఉ.ఒక్కనిమూర్ఖ జేతు మరి ఒక్కని కుంటిగ జేతు ఏల యిం

కొక్కని రెక్కలే విరిచి వొక్కని మూగగ జేతు ఏల యిం

కొక్కని ముష్టివాడుగను నొక్కని కెప్పుడు సంతసమ్ము లే

దెక్కడ సంపదే కరువు తెల్పెద నీకును పార్వతీపతీ..13

ఉ.ఎందరు పుట్ట యీ జగతి ఏలను జీవము ఎంచ లేక వీ

రందరు బత్కు వేటయిది నంత యుగమ్ముల నుండి సాగుటే

ముందుకు వెళ్లలేక జయమున్ సహనమ్మును జూపలేని యిం

తెందుకు జీవనమ్ము కథ దెల్పక నీవును పార్వతీపతీ..14

ఉ. భాగము పంచు శక్తిగను బంధ స యుక్తియు నిత్య నిష్ఠగా

రాగము తెల్పి సంఘమున రాజ్యము నేలెడి బుద్ధి నివ్వగా

యోగము హృద్య బావుకత యోగ్యత బట్టియు మార్చ నెంచగా

రోగము వచ్చె సేవలుగ బ్రోచుమనస్సగు పార్వతీపతీ..15

ఉ.తండ్రిని గోల్వగన్ మదిని తౌ ష్ట్యము భక్తిని గల్గి యున్నచో

తండ్రికి శాంతిగన్ విధిగ తత్త్వము తెల్పుచు సేవ మార్గమే

తండ్రికి లాభసఖ్యమది ధారణ వాక్కులు సర్వ లాభమై

తండ్రికి శీలమే మనసు తప్పలు చేయుట పార్వతీపతీ..16

శా::అమ్మేలే జయసూత్రమవ్వుట యులే ఆరాధ్యదైవమ్ముగన్

మమ్మేలే మహిమాన్వితమ్ము కళే మాధుర్య మయ్యేనులే

నమ్మామమ్మ మనోబలాన్ని విజయాన్నీకోరి ప్రార్ధించితిన్

సమ్మోహమ్ము కధాసుఖమ్ము కళలై సంతృప్తి కల్గించుమున్ 017

శా::సౌందర్యం సహనమ్ము గాను విషయం సౌభాగ్య ధారుడ్య మే

సౌందర్యం సుఖమే వినీల మయమై సౌకర్య దాహమ్ముగన్

సౌందర్యం హిమమై న వేడి వినయం సౌలభ్య సంతృప్తి యే

సౌందర్యం భరణమ్ముసేవ తరుణం సౌశీల్య సాహిత్య మే018

ఎన్నటి మాటకైననులె ఎందరు సాక్షలు ఉన్నఉన్ననుఁలే  

యున్నఁటి వీలుగా మనసు యాసను మార్చుట ఆశవల్లనే 

అన్నము సున్నమైన ముద మందిరి బంధులు పెండ్లివిందులో 

మన్నికలేని యోగిరము మానస జింతకు  మర్గమవ్వుటే

గ్రాసము లేని కొల్వు కొరగానివి మానసమందు చూడగన్

ఆశకు పోయి అప్పులగు ఆర్తిగ ఉన్నను కష్టమవ్వుటన్

పాశము బంధమేయగు ట పాపపు కార్యము చుట్టమే యగున్

వ్యాసము తెల్పుటే కవుల వ్యాపక మవ్వుట సత్యమే యగున్

ఏడ్వకు బుజ్జి కన్న మన మేలును చూసెడి దేవుడిండినే

మాడ్వక ఎండకే పత్రము మచ్చను మార్చును ధైర్యముంచుమా

తడ్వుము భయ్య మొందకము తన్మయ తుంపర తత్త్వమేనులే

ఏడ్వకు నవ్వుయే మనకు ఎప్పుడు శాంతిని పొందయీశ్వరా  

గుప్పెట పట్టెనే జలము గుర్తుగ గొప్పగ మూర్ఖుడొక్కడే

తప్పెట శబ్దమే జలము తీరుగజారుచు తీర్ధమాయినే

ఉప్పెన పొంగులే జలము ఊయల గా కదిలేను కాలమై

చెప్పక చెప్పు టే జలము చేరువ దాహము తీర్చయీశ్వరా  

పిల్లల ఆటలే సహజ మిష్టము కాదను బుద్ధి ఏలనో

కల్లలు చెప్పలేని నిజ కామ్యము పిల్లలు కాల మార్పులే

చల్లని వేళలందు కళ చూపుట ఆనతి చిన్న ఆటయే

మెల్లగ కాగితం పడవ మోయుచు ఆశగ నీరు టియీశ్వరా  

పువ్వుని చూచి నల్పు కథ పూజ్యము ఏలను మూర్ఖ లక్ష్యమే

నవ్వుని ఆదరించకనె నాట్యము బానిస వై మనస్సులో

కెవ్వున ఆర్చినా పలుక నీచుడు చేష్టలు ఏమిమారునో

తవ్విన కొద్ది నిరుపడు తాపము మారక దుష్టబుద్దియే

వెన్న మోముయు పారవశ్యము వేగమే మది కాలమై 

కన్ను కైపుయు నీదు రూపము కాంక్షయే యగు దాహమై 

చిన్న ముక్కుకు ముక్కెరే యది చేరు కాంతిగ మోహమై 

నెన్నొయూహలు నన్ను మార్చెను నమ్మలేనిది యీశ్వరా 

ఉ.నాలుగు దిక్కులా గురువు నమ్మక బోధ విధాత తీర్పుగా 

నాలుగు నిర్ణయాల కళ నమ్మక విద్యగ విష్ణు తీర్పుగా 

ఫాలము నందు కన్ను గల పాలన ఈశ్వర గంగ పార్వతీ 

కాలపు దైవమే మనిషి కావ్యపు జీవిత దీక్ష గుర్వు యే

ఉ .విత్తము కోరి జీవితము విశ్వ విహారుల విద్య లక్ష్యమే

వృత్తపు మార్గ బోధలగు వృక్షపు గాలులు సర్వ తీర్పుగా 

చిత్తము క్షోభకారణము జిద్రుప యా త్మయు నిత్యసత్యమున్ 

హత్తుకొనంగ జేయగల యాణతి దైవము ధర్మ మార్గమై

ఉ. నీ కనుసన్నలే పనులు స్నేహితులే యగు సత్పవర్తనే

నీ కరుణా కటాక్షముయె నిర్మల చూపుల ఎల్లవేళలే

నీ కమనీయ మందిరము నీడగ నుండుగ దేహతృప్తియే

నీ కళలే మనో గతియు నిశ్చయ ధైర్యము పెంచపోషనే

ఉ. యీ కను దోయిలో స్థిరము యీశ్వర లీలలు ఇష్టగోష్టిగా

వాకిట సాగిపోఎడిది  వారము వర్జ్యము వత్చరమ్ములే

ఏకుల దారమై కదులు ఏరుల మల్లెను సాగిపోవుటన్

యీ కల జీవితం ఇదియు యిష్టపు గాలిన తిర్గగల్గుటన్

చ.గురుయను విద్య తీర్పులను గుర్తుచె సేటిది ధర్మ భోధయే 

మరువని విద్య శక్తులను మార్గము జూపుట గుర్వు శిక్షణే 

తరలెడి దుష్టభావనలు, తప్పులు చేష్టలు మార్పు దృష్టిగా 

నిరతము తోడ్పడే గతియు నిశ్చల తత్వము విద్య గుర్వుగా

మొక్కులు తీర్చ గల్గుటయు మోహపు బుద్దిని మార్చగల్గుటే

హక్కులు యున్న వైనము హారతి వెల్గుల నీడలే యగున్

వాక్కులు తారుమారవక వ్యాధిని మార్చుచు తోడు గుండుటన్

చిక్కులు యున్న రామరమ చెంతను ప్రార్ధన దిక్కులేయగున్ 

“ వ్యాసాయ విష్ణు రూపాయ “

శా. ప్రేమే వ్యాసుని రూపమై కలుగుటే ప్రీతిన్ సమానమ్ముగన్

ప్రేమే ధర్మముగా యశో వినియమే ప్రేరత్వ భావమ్ముగన్

ప్రేమే భారతమై జయమ్ము శుభమై పీయూష మోహమ్ముగన్

ప్రేమే భాగవతమ్ముగాను భగవాన్ ప్రేమమ్ము లీలే యగున్

శా.నీవాత్సల్యమునెంచి చేరితిసదా నీసేవభాగ్యమ్ముగా 

సావాసమ్మగు శక్తి యుక్తిగనియే సామర్ధ్య గమ్యమ్ముగా 

భావావేశమువల్ల నాదుహృదిలో భావింప ధర్మమ్ముగా 

నావాగర్ధము తెల్పగా మదిలో నాధ్యానమే నీవెగా

ఉ.పుట్టుకయే రాజోగుణము పున్నమి వెల్గుల చెంత కాలమై

పట్టిన పట్టుగా స్థితియు భాగ్యము నిత్యము వింత పోకడై 

కట్టడ లేని కాలమున గాదు సుఖంబొరు లెంత మార్గమై 

బట్టము కట్టుటే విధియు భారత భాగవ వ్యాస సృష్టియే

ఉ. మూసిన కన్నుతెర్వకయు ముందుగ వేదము వింగడించి తా 

 దేశము దృష్టి ధారుణగ దిక్కులు విస్తరణమ్ముగ వేదమై 

వ్యాస మహర్షి భారతము భాగవతమ్ము రచించి ధన్యుడై

వ్రాసె పురాణముల్ మరియు వ్రాసె మరెన్నియొ గ్రంథ రాజముల్ .

చ. ఎదగ వలే నిజాన్ని విధి ఎంచ భరోస సమంజ సమ్ముగా

ఒదగ వలే సహిష్ట మది ఓర్పు విధాన జయమ్ము పొందగా

చెదరక యే మనస్సును చేర్చ సుఖాన్ని విధాన మొందగా

అదరకయే మహీతల సామము దాన ప్రభావ ప్రేమయే 

శా.ఆనందం అధరమ్ము గాను చరితమ్మేలే మనస్సే గతీ

ఆనందం సహనమ్ముగాను సమయమ్మేలే వయస్సే గతీ

ఆనందం వినయమ్ముగాను మధురమ్మేలే ఉషస్సే గతీ

ఆనందం సుగుణమ్ముగాను పయనమ్మేలే యశస్సే విదీ 

చ.గురువు సహాయ వేదము సగుర్తుగ తెచ్చు చరిత్ర పౌర్ణమీ

గురువు వినమ్ర భోధన సుగమ్య సుధర్మ సుబుద్ది పౌర్ణమీ

గురువు శివయ్య విష్ణువు సుమిత్ర సమర్ధ  విధాత పౌర్ణమీ

గురువు యనేది విద్యయు ముముక్షు అనన్య సుధామ పౌర్ణమీ

సమస్య:*"మరులను గొల్పుచున్నది సుమా! ప్రభుతన్ గమనింపఁగావలెన్"*

Cha😂.తరుణము తృప్తి విద్యయు సుధర్మ తనమ్ము ననాది పౌర్ణమీ

మరులను గొల్పు విద్యయు సుమా ప్రభలేలు జనాళి చిత్తమున్ 

గురుతర విద్య గమ్యము నగుర్తు సువిస్తరణంమ్ము శఖ్యతన్ 

మరులను గొల్పుచున్నది సుమా! ప్రభుతన్ గమనింపఁగావలెన్.*

🙏🙏🙏

 *_మల్లాప్రగడ

శా. శాస్త్రమ్మే పలుకే నిబద్ధ విషయం సంఘమ్ము మార్చేనునా

శాస్త్రమ్మే హృదయమ్ము రోగ విధమే శ్వాస క్రియా సంపదే

శాస్త్రమ్మే అతిగాను నమ్మకము యే సాధ్యాను యోగమ్ముయే

శాస్త్రమ్మే నిజమైన గుప్త నిధియే సాహిత్య సంపాదనే

చం.కడలిన రాయి వేయుట కష్టము కాదగు ఆశ తీరునా

వెడలిన రాయి తీయుట వేగము కష్టము సర్వ మోహమే

తడబడి నింద వేయుట తాహతు కాదగు యైన తేలికా

తడిపొడి మాట లేలను తేలిక భావము చూప వద్దునన్

ఉ.తప్పును తప్పు చెప్పకయు తాహతు నొప్పుత ఒప్పు తప్పుయే

నొప్పుల కొప్పు ఓర్పులకు నోరుగ నొప్పక పప్పు మాటలే

చెప్పుడు కప్ప తిప్పలగు చేష్టలు దప్పిక తిప్పలే యగున్

ఒప్పుడు వేపుడే మనసు ఒప్పుల తప్పులు జీవితమ్మగన్

ఉ. పంతము ఏలనో మనకు పాలన నీడన ధర్మ బుద్ది నా 

డింతయు చేష్టలే మనకు కీలక మవ్వుట కర్మ నిర్ణయా 

తుంతయు దూరమే ననకు తూరుపు విద్యయు పొంద గల్గు నే 

డుంతయు ఎన్న నెంచకయు ఉజ్వల మాయెను కాంతి గమ్యమున్

చం. హృదయ వికాస మే మది సహాయ     వసించు విధాత నిర్ణయం

హృదయ సకామ బుద్దియు అహమ్ము అనంత లక్ష్యమే

హృదయ మనేక మేకము విహార వికాస సమిష్టి జీవనం

హృదయ ప్రభుద్ధ భావము ప్ర భావము బుద్ధ వర్ణనే

సమస్య: చ.విజయము రామచంద్రునకు వేదనబెంచె నదేమి చిత్రమో

చం.

సుజనులు లక్ష్య సాధనయు  సూచన దీక్షలు హృద్యమై కదుల్

నిజ బలరాగ యుక్తమగు ధర్మము చెంతన సర్వసృష్టిగన్ 

గజగజలాడె మానస గాంచగ సక్యత గానుజీవితం 

విజయము, రామచంద్రునకు వేదనబెంచె నదేమి చిత్రమో

మనముగనే వినమ్రత సమస్య పరీ ష్కృత విద్య పొందుటే

జనము మనో భవమ్ముయు విజేత విధానము అర్ధ మవ్వుటే

ధనము సహాయ దానము సుధా సుచరిత్ర సమర్ధ విద్యయే

ఘనము మదీయ భావము విఘాత ము చెందకయుండు లక్ష్యమే

ప్రభల సమర్ధ చిత్తము యుపాద సవిత్తము సుదీర్ఘ విద్యయే 

అభయ సుచిత్ర వెన్నెలగ వాక్ష సుశీల సుభద్ర సుందరీ

ఉభయుల నిర్మలమ్ముయె సపూజత లక్ష్య సహాయ మంజరీ

నభయ ననిద్ర నేస్తమ నినాద సువర్ణ  సుదీ సుహాసినీ

యడుగులు ముందు వేయుట యనాదిగ ధర్మ మనస్సు తెల్పుటే

నడవడికే మదీయము సనాతనమేను సుఖమ్ము చేరుటే

కడలిక మల్లె జీవము సకాల సమమ్ము విరాజ మందుటే

నడవడికా మదీయము వినమ్ర సుబుద్ది సుదర్మ మవ్వుటే

చం. తమమగులోజయింపగ మతాను భవమ్ముగ దారి చూపుటే 

తమపుర బేరమాడుచు గతమ్ము వినమ్ర విధాన మవ్వుటే

తమపురి మార్గమే మదిన తామ్ర సుదర్మ జయమ్ము పొందుటే 

రమణత చెంది నిక్కము ని రాదు సుకీర్తి గవిద్య నిత్యమే 

ఉ. రాధను కోరి చేరుటయు రాజ్యము పంచియు పొందగల్గుటే 

భాధను మాయ చేయుటయు ప్రార్ధన కే కదిలొచ్చి మెంతయున్

వ్యాధిని మార్చఔ షదము వానగ తృప్తిని పంచ గల్గుటన్

గాధల భాగ్యవంతుడగు గమ్యము జూపెడి వేంకటేశ్వరా

సమస్య: వ్యాధిగ్రస్తులు భాగ్యవంతులు సుమీ భావింపలోకంబునన్

శా. స్వాదీనమ్ము మనో మయమ్ము కళలై సాధ్యాయ భోధత్వమే

వేదాంతమ్ము గతీ విధమ్ము శరణం విశ్వమ్ము విద్యాలయం 

భోధల్ చేయు మనస్సు ధర్మ హితమౌ భోగాల భాగ్యమ్ముగన్ 

వ్యాధిగ్రస్తులు భాగ్యవంతులు సుమీ భావింపలోకంబునన్

ఉ. మానవ నాట్యమే కవిత మానస సోంపులు మానవత్వమే

వైనము ఏది యై నను స వైర మనోమయ బంధ తత్త్వమే

మౌనము నీడశాంతి మనమౌఖ్య వసంత విధాన మౌడ్యమే

గాన కవిత్వ అర్ధ మది గమ్య సమత్వ సుబుద్ది ధర్మమే

ఉ. ఆలిగ అర్ధ దేహ శివ ఆత్మయు చేరి యశోవిధానమే

ఆలిగ వక్షమై బ్రతుకు ఆత్మయు మాధవ ఆశ పాశమే

ఆలిగ జిహ్వ మందు గల ఆత్మవిధాతయు జీవ సత్యమే

ఆలిగ సేవలే పుడమి ఆత్మయు సర్వ సమర్ద సృష్టియే

ఉ.బాల్యము ఆటపాటలకు బాయెను యవ్వనజాడ్యమేను వా

త్యల్యము తోడ బంధమగు సాధన శోధన వక్తి గమ్య చాం

చల్యము జీవితమ్మగుట సాధ్యమె తీరము చేర్చ గల్గు టే

శల్యము నందు మార్పులగు జాలము వార్ధక జీవ యాత్రయే 

ధిమిధిమి ధింధిమీ విధిగ ధిందిమ నాధ   వైభవ దింధిమీ

ధిమిధిమి దుంధుభీగను విధీయ సుపూర్ణ మయే మనోసుధీ 

ఘుమఘుమ ఘుంఘుమా ఘుమది ఘుంఘుమ సంఘ నినాద ఘుంగుమా

విమల విరాజ వాద్యము సవేదపు పూద్య సుపూజ మార్గమే

.🙏🙏🙏🙏🙏🙏🖤🖤🖤🖤🖤🖤🏵️🏵️🏵️🏵️🏵️🏵️🏵️🏵️✅✅✅✅✅✅✅⚫⚫⚫⚫⚫⚫⚫🚺🚺🚺🚺🚺🚺🈯🈯🈯🈯🈯🈯🈯🛑🛑🛑

దత్తపది.........

చెక్క

యాలకులు

లవంగాలు

మిరియాలు

🏵️🏵️🏵️🏵️🏵️♣️♣️♣️♣️♣️♣️♣️♣️♣️✳️✳️✳️✳️✳️✳️

స్త్రీ తనువు దయా హృద్యము

స్త్రీ తమకమ్ముయె  సహాయ స్త్రీ పంతముగా

స్త్రీ తావున నున్న మహిమ

స్త్రీ తీరున శక్తి జూప స్త్రీ యుక్తి గనే

" కం.*'స్త్రీ * యేలక్ష్మీరూపిణి

* స్త్రీ * యే ప్రేమార్ద్రహృదయి.. ధీశాలినియున్ ..

* స్త్రీ * యేపరాత్పరి యరయ

* స్త్రీ * యే సదమల కుటుంబజీవనమొసఁగున్ !!! "

ఉ.నాణ్యత నమ్మకమ్ము కథ నాటక జీవిమహోన్నతే స్థితీ

మాణ్యత ధర్మ సమ్మతము మానస లక్ష్యము యాత్రలే విదీ

సూణ్యత ఉన్నతమ్మగు ససూత్ర విధానము ప్రశ్నలే సుదీ

అణ్య మనస్సు చేష్టలసమాజధర్మ నిజాయితీ విధానమే 

ఉ.రెక్కలులేని పక్షి మది రమ్యత ఎల్లరు చూడలేరులే

మొక్కిన వృక్షమే సెగకు ఎండిన చూడక వెళ్లిపోదురే

మక్కువ బీదవారి యడ మానస ముంచక పోటుమాటలే

చక్కగనున్న పాముయడ చిత్తపు చేష్టలు భయ్య మందుటే

ఉ. చెలిమి మదీయమాయవిధినే కొలమానముకాని బంధమే

చెలిమియె మట్టిగా గతియు నిర్ణయమేసహనమ్ము మార్గమే

చెలిమి శృతీ సహాయమగు చేష్ట సమగ్ర విధాన మే మదీ

చెలిమియె ఆప దొచ్చినను చింతను మాప విశాల బుద్దిగా 

చ. నలిగిన కన్నులే గతియు నాటకమే విధిఆడు వింతయే

వెలిగిన నీడలే మదియు వేదన మార్చక ఆశ పెట్టుటే

పలికిన పల్కులే మరచి పాశపు ఆటలు బాధపంచుటే

అలికిన బుద్దిగా వినయ మానస వేటలు నిత్యసత్యమే 

ఉ.ఆగవు నాదు వ్రాతలవి అర్ధము కోరను ఆశయమ్ముగా

వేగము నన్న భక్తిగను వేకువ జామున భావసంపదే

సాగర ఘోషయన్న మదిసాధన శోధన తత్త్వమేసుదీ

ఆగని మృత్యువై జనన ఆశ్రితబంధము వెల్గు నీడలే 

ఉ.ఓటమి జీవితం గెలుపు ఓర్పుకు మార్పుకు తీర్పు మారుటే

ఆటన పట్టు పట్టుటయు ఆశయ సాధన నేర్పు కూర్చుటే

మాటలు కాక చేతలగు మానస బుద్దిగ కూర్పు కోరుటే

బాటన మంచి చెడ్డలగు బంధము నేస్తము గుర్వు తోడుగా

మ. యవ్వనమ్ముయు సౌఖ్యముండుట యానచక్రము తీర్గుటే

జవ్వనీగతి ఆశపెంచుట జాతకమ్మయు మారుటే

కవ్వ మై తిరిగేటి జీవికి కాంక్ష తగ్గదు దేనికో

అవ్వ తాతకు కష్టమొచ్చుట ఆత్రముండుట దేనికో

శా.ఆహారమ్ము మనో గుణమ్ము సహనం ఆహ్లాదభావమ్ముగా

వ్యాహారమ్ము వినోదమై చరితమై వా త్చల్య లక్ష్యమ్ముగా

స్నేహమ్మే పరుడై యమానుష మహాసత్యాడ్యు డై చేది యీ

దేహమ్మేనువిహారమేయగుటే దీనత్వ ధాత్రీపురం

మ.జన సంద్రంబు యిదీ మదీ హితము రాజ్యమ్మే సహాయమ్ముగన్

ఘన విద్యా విధి గమ్యమే విజయ సంఘమ్మే జయమ్మే జయమ్

వినయమ్మే సమయమ్ముగా కళలు పావిణ్యం సుఘంధం మ్ముగన్

మన విశ్వాసమనో జయమ్ము కళ సమ్మోహం నినాదమ్ముగన్

ఉ.ఈ వని ఆమనే కనుల విందును జేయుట గోపలీలలే 

పావన హృద్యమై యమున పాల విహా రము రాశి గోలలే 

పావుల తావులే పడచు పాఠము సుందర హేల ఆటలే 

భావన చిత్తమై చలిత బంధము నిత్యము పోరు మాటలే

మ.కంటిఁ గంటి భవాబ్ధి దాఁటఁగఁ గంటి నాశ్రిత రక్షకుం/

గంటి యోగిజనంబు డెందముఁ గంటిఁ జుట్టముఁ గంటి ము/

క్కంటికిం గనరాని యెక్కటిఁ గంటి దామరకంటిఁ జే/

కొంటి ముక్తివిధానముం దలకొంటి సౌఖ్యము లందఁగన్

మ.కంటిఁ గంటి భవాబ్ధి దాఁటఁగఁ గంటి నాశ్రిత రక్షకుం/

గంటి యోగిజనంబు డెందముఁ గంటిఁ జుట్టముఁ గంటి ము/

క్కంటికిం గనరాని యెక్కటిఁ గంటి దామరకంటిఁ జే/

కొంటి ముక్తివిధానముం దలకొంటి సౌఖ్యము లందఁగన్

వాసుదేవుడు దాటుచున్న యమునానదిని భవసాగరంగా పోలుస్తున్నాడు పోతన.ఆ యమునను దాటే, ఆశ్రయించిన వారిని కాపాడే వానిని,యోగిజనుల హృదయము లో నుండు వానిని,బంధువును, పరమేశ్వరునికి కూడా కనపడని వీరుని,తామరరేకులవంటి

కన్నులు గలవానిని నేను కనులారా కన్నాను. .

ఆ.తప్పు మీద తప్పు తప్పించు బుద్దిగా

ఒప్ప లేని మనసు ఒప్పచెప్పు

తిప్పలు పడితేను తీరుమారని బతుకు

తప్పు ఒప్పు కొన్న తారుమారు

దత్తపది : నది- ఏరు- వాగు- కాలువ:

పై పదాలను అన్యార్థంలో ప్రయోగిస్తూ భారతార్థంలో స్వేచ్ఛా ఛందంలో పద్యం వ్రాయాలి.

చం. మ నది కదాయనే పలుకు మార్గవిషాద విమర్శ యేలనో 

ఘనతరవిద్య ఏరులు గనే కదిలేను సమర్ధ శక్తిగా 

ఘనులగు వీర బాలురగు గమ్యము జూప మనస్సు 'వాగు'నే,

వినమన భావ మే పలుకు వీనుల విందుగ పంప కాలులే

ఉ.అక్షర రమ్యతే తెలుపు ఆకృతి ఊహల కావ్యమేను యే

కాక్షర ఓం నమో రమణ కావ్య సమర్ధత సర్వ విశ్వమై

సాక్షిగ జీవితాల కథ సాహన కావ్యము ధర్మమార్గమై

శిక్షిత రక్షితా కవిగ సేవలు చేసెద పార్వతీ పతీ 

ఉ.దేహమనేది సఖ్యతగను దీనులరక్షగసేవతత్పరా

దాహము సర్వదృష్టిగను దానము చేసెడి బుద్ధిమార్పులే 

మోహము తోడు నీడగను మొక్షజమేయగు ధర్మమార్గమై 

స్నేహముచేయు సత్యమగుసేవలు నీదయ పార్వతీపతీ 

శా.ఇచ్ఛాశక్తిగనే మనోబలముగా ఈశ్వర్యభావత్మయే

స్వచ్ఛాయుక్తిగనే జయమ్ము వినయం సాధ్యా సమానత్వమే

స్వేచ్ఛా జ్ఞానముగా క్రియా సమయమే సేవత్వ భాగ్యమ్ము యే

వాంఛాశిద్దిలయేను అమ్మ కరుణే వార్ధక్య వాత్సల్యమే 

ఉ.వానల వల్లనే కడలి వాకిలి మార్పులు చెంద గల్గు టే

నేనను గర్వమే విడువ నిర్మల బుద్దిగ మార గల్గుటే

మానస శాంతికోర్కెలగ మభ్యవిధానము మౌనమవ్వుటే

దీనుల జన్మ కర్మమగు దివ్యమనోభవ కాలమవ్వుటే

ఉ. యౌవనమందు సైనికుల ధ్యాసయు   దేశము ప్రేమనిండగా

జీవన తల్లి తండ్రులిడిచీ మనశత్రువుల పైన పోరుగా 

సేవవిశేషమైముదిమి చేతల రక్షణతోడు నీడయౌ

భావమె భారతమ్మువిధి శక్తియు సర్వుల రక్షగాజవాన్

సమస్య: గొడుగున్ జేతధరించియున్ దడిసితిన్ ఘోరంపు వర్షమ్మునన్

మ. దడపుట్టే విధిఆడు నాటకమగు ధ్యానమ్ము సంసారికే

కడతేర్చే మదిబుద్దివిద్యకథ స ఖ్యమ్ము స్వత్సత్వమే 

వడిగాచిత్రము తెల్పగల్గుటయు సవ్యా ధర్మనిర్మాణమే

గొడుగున్ చేత ధరించియున్ దడిసితిన్ ఘోరంపు వర్షమ్మునన్

ఉ. ఆమని కన్నులే నిప్పురవ్వలని నారని వారికి నీటి బుగ్గలే

యేమణులైన నీడల మహేశుని సృష్టికి మూలమేయగన్

భామ కళాపమే దృఢపు బాస సుమీ విధి మార్పు కోరగన్

ప్రేమ మనో మయమ్ముగను ప్రేరణ మొప్పగ భాగ్యమేయగన్ 

చం.కలలగు కావ్యసంపదలు కాలము ధర్మము పెంపుజేయుచున్

అలలగు నిత్యసత్యములగా విధిఆడుట సర్వసృష్టిగన్

మలపులు వచ్చిపోవుటయు మానసమైనను ప్రేమగన్ 

కలహముచే శుభంబుల నగణ్యముగా గనవచ్చు ధాత్రిపై

ఉ.చూపుల కళ్లలో చెలిమి చూడు సహాయము చెంతచెరుతన్

మాపున రమ్మనే కబురు మర్మము తెల్ప మనస్సు వాంఛగన్

రేపను మాటయే వలదు రేఖలు మారును తప్పు కాదులే

దాపున దాగి నుండెదను దాహము తృప్తిగ తీర్చి పంపెదా

ఉ.ఆశల శ్వాసలే కదిలి ఆశయమేయగు ఆటపట్టుగా

పాశము రాత్రియే పగలు పాలన కట్టడి మాటపట్టుగా

మోసపు కన్నులే నిదుర మౌనముమార్చును తీటపట్టుగా

ఆశయ మే మరల్చకు సమాన సహాయము బాట పట్టుగా

ఉ.కన్నులు తెల్పినా కబురు కాలము మార్పును కోరుచుండుటే

అన్నుల మిన్న అందమది యాశలు తీరెది సంభవమ్ముగన్

వెన్నల వేళలో సుఖము వేడికి చల్లన తోడు నీడగన్

మిన్నుల వాంఛలే కలువ మేలిమి గుర్తులు ఆశదీర్చగన్

ఉ.రమ్యత రాశి పెట్టుటయు రవ్వల వెల్గుల సందడేయగున్

సౌమ్యత నంతపంచుటయు సౌఖ్యము పొందుట సంధి విందుగన్

గమ్యముయే మదీ సుఖము కాలము తీర్పుగ సర్వతృప్తిగన్

కామ్యము సర్వసామజమ కాలగు కీలక మౌను జీవితం

చం. విలసితవాక్కు వేగముయు వేదనపెంచుట సర్వ ధర్మమే

తలవని తప్పుదొర్లుటయు తాపము నెంచియు విశ్వమందునే

పిలవని వాని చోటుయగు పీకల దాకను మాయమాటలే

కలహముచే శుభంబుల నగణ్యమగు గనవచ్చుధాత్రిపై

శా.తానాసందడి జల్లుగాను కదిలే తత్త్వమ్ము భాషాపరం

నానా పండిత విద్యనే తెలుగులో నాన్యాత్వ సద్భావమే

వీ ణాపాణి వినమ్ర మే సహనమై విశ్వమ్ము వేదాంతమే 

తానా పాఠముగాను ధరిత్రి వినయం ధ్యానమ్ము మార్గమ్ముగా

ఉ. తెల్లని మబ్బులన్ని కదిలేను తియ్యని మెర్పులు తోడు యుండగా

చల్లని గాలులే గగన ఛాయల చిత్రము సోయగమ్ముగా

మెల్లగ సూర్యుడే కదల మేలిన బంగరు చిద్విలాసమై

పల్లవి పాడుచూ పడతి పాఠము అద్దము పల్లవించెనే

ఉ.గుండెనశబ్దమైతివి స గుర్తుగ బంధము నిల్పు చుంటివే

మొండిగ భాద్యతే యనుచు మోహపు బుద్దిని పెంచినావులే

ఎండన జల్లులే చెలిమి యేరుగ మారుట నీదు సేవలే

అండగ నీవు ఉంటివని ఆకలి తీర్చెడి పార్వతీ పతీ

ఉ. కన్నులు నవ్వుతూ ముఖము కందము నిచ్చును ఎల్లవేళ యా

కన్నులు నమ్మ చూపువల కాలము తీర్పుగ సౌఖ్యమివ్వ యా

కన్నులు దుఃఖ సంతసము కావ్యము వ్రాసెడి విద్య నేర్పు యా

కన్ములు మానసమ్ము చురకే గతి తెల్పుము పార్వతీ పతీ

సమస్య: అన్నము కేశదుష్టమని యాగ్రహమెందుల కద్ది నీదెపో

ఉ. మన్నను నేనుకోరకయు మాదిరి సేవలు చేయనిత్సమే

యెన్నడు తెల్సి తప్పు లెల యెo దుకు తప్పులు దొర్లుట యేల

చిన్నది గడ్డి ముక్క గల బియ్యము వండితి అంత కోపమా 

అన్నము కేశదుష్టమని యాగ్రహమెందుల కద్దినీదెపో

ఉ. తప్పులు చేయుటేల కడు తన్నులు తోడుగ నీకు యేలరా

నిప్పుని తొక్కుటే ల కడు నీళ్లను నమ్ముట నీకు యేలరా

కప్పును తీయుటేల కడు కాలపు జల్లులు నీకు యేలరా

చిప్పను పట్టుటే గతియు చేష్టలు మానము నీకు మేలురా

ఉ.చేతిన వెన్నముద్ద కడు చేష్టల కృష్ణుడు పిల్ల వాడుగా

చూతము రండి మాలికల పూజ్యుడు గజ్జలకృష్ణుడేయగున్

పూతన చంపినా చిలిపి పూర్తిగ  చూపిన చిన్ని కృష్ణుడే

జాతక మార్పు తెల్పగల జాతికి రక్షగ గీత మాధవా

సమస్య: పుస్తకమన్న నేడు గరభూషణ మన్నది‍ వట్టిమాటయే

ఉ. ఆస్తులు యమ్మి కోరెడిది ఆశలు తీర్చెడి విద్య ఏది శా

శిస్తు మనోబ లాన్ని కదలించని విద్యలు కూడు గుడ్డ లే

నిస్థితి తెచ్చు విద్య ఎవరి స్థితి మార్చును ఎల్లవేళలన్

పుస్తకమన్న నేడు గర భూషణమన్నది వట్టిమాటయే

ఉ. మబ్బులు వల్లనే మనసు మారకముందునె దారిమార్పుగన్

జబ్బులు ఉన్న కామగుల జా డ్యము పొంతన లేని బత్కులన్

గబ్బు సమాజమే ఇదియు గమ్యము చూపని దేశమేయగున్ 

డబ్బుల గోలయే విధిగ డాంబిక బుద్ధియు తెల్ప గల్గుటన్

ఉ. కష్టము కారుచిచ్చుగను కాలము నేర్పెను గమ్య మార్గమున్

నష్టము యేడ్చు బిడ్డల సనాతన మేనన చేవలేక యే

పౌష్టిక భోజనమ్ము కరువాయెసుమంగళి కష్ట మోర్చుచున్

ఇష్టము భర్తసేవలకు ఈశ్వరి ఇచ్ఛని చేయసాగుటే

శా. వ్యర్థంబే సతి లేని దాతబతుకే వాశ్చల్యమేమౌనని

స్వార్ధంబే సహితం వినమ్ర తిమిరం సామాన్య సద్భావమే

వార్దిఖ్య0 సహతోడు భక్తి కరుణా సాహిత్య సంతృప్తి యే

అర్ధాంగీ పలుకే మదీయ పరమై ఆరాధ్య తత్త్వమ్ము గన్

ఉ.కాలము నాది కాదనియె గర్జన దేనికి ఆపుమా మనో

ఉల్లము జల్లుగా అయిన ఊయల లాగున అర్వకే మనో

మల్లిక వచ్చెనే మనసు మాయగా మోహము కమ్మెనే మనో

ఏలిక వల్లనే ఇదియు ఏకము ఏమియు జీవితమ్ముగన్ 

ఉ.  " మండెడి యగ్నిగోళముగ మారెనుభాస్కరుఁడిప్పుడెంతగా

యెండలు ఠావుఁబోవునటు లెంతఁగ భీతినిఁగల్గుచున్నదే

దండిగ నీరుఁద్రావినను దాహముఁదీరుటలేదునాకు..మా

ర్తాండునిఁగ్రమ్మెడిన్ మొయిలు రాకను ప్రార్థనఁజేయు దిప్పుడున్.."

ఉ.ఏమని చెప్పలేనుకథ ఎల్లరు మెచ్చెడి బుద్ధిమాధ్యమున్

ఆమని పిల్పులే మనసు ఆటలు బీటలు మారిపోవుటన్

ప్రేమను వ్యక్త పర్చ గలిగే విధి వైనము తోడునీడగన్

శోముని సేవ భాగ్యమిది శోధన సాధన జీవితమ్ముగన్

సమస్య: హరిణము గాంచి సింహము భయమ్మున బాఱెను ప్రాణభీతితోన్

చం. చరితము తెల్పు విద్యలు విచారణ లేని దియుక్తి లక్ష్యమే 

ధరణిన తప్పుకానిది విధాన పరమ్ము జయమ్ము ధైర్యమే

పరువని భేద భావమును పాలన నేత యు ధర్మ బుద్ధియే

హరిణము గాంచి సింహము భయమ్మున బాఱెను ప్రాణభీతితో

శా. పత్రాలే ఉపయోగమై నలిగి సప్రేమా  సహాయమ్ముగన్

సూత్రాలే సహకారమై మిగిలినే సూ ర్వార్ధ భావమ్ముగన్

నేత్రాలే సమయమ్ముగా కదలి వినోదం విషాదమ్ముగన్

చిత్రాలే కనులార శంకర దే దీప్యమ్ము సర్వార్ధమున్

ఉ.సోదర సోదరీ మణుల కోర్కెలు తీర్చగ ఏగు తెంచితిన్

బాదర బందియేయనక బంధము పెంచుట బాధ్యతే యగున్

ఆదరణే మనో పలుకు పాఠము నిత్యము సత్యమేయగున్

నాదము దివ్యమై మనసు నానతి కోరితి పార్వతీ పతీ

తెల్ప లేను మనశ్శక్తిని సవిద్యా జగమ్మునా

నిల్ప లేను మహాయుక్తిని సుదీక్షా మనమ్మునా

కల్ప వల్లిగ హృద్యమ్ము కమనీయా స్వనమ్మునా

అల్ప మైన మనస్సేను సహకారం వినమ్రతే

ఉ.భీముడు మంకు, కావ్యజుని భీతి మహీపతి రంకు సాహనం

శోమ కళంకు విద్యగను స్తోత్రము డొంకు పయోధియింకు అం

కామ హితుండు క్రుంకు, కలకాల గుణంబుల నీకు ధారుణిన్

రాముని నేస్తమే హనుమ రాజ్యము ఏలెడి ధర్మ మూర్తిగన్

దత్తపది........ స్త్రీ  స్త్రీ  స్త్రీ  స్త్రీ   🚷🚷🚷🚷 

శా. స్త్రీ శీలాన్ని భవిష్య వాణి తెలిపా స్త్రీశక్తి సర్వార్ధమే

స్త్రీ శీలాన్ని సమస్య నెంచ విధిగా స్త్రీ యుక్తి విశ్వాసమే

స్త్రీ శీలాన్ని శుభాషితం వినయమై స్త్రీ భుక్తి దాహమ్ముయే

స్త్రీ శీలాన్ని సుధర్మ మార్గమముగా స్త్రీ ముక్తి సంతృప్తియే

శారద నిత్య నామము యు నామది నిండియు దాని వల్లనే

శారద అష్టకం పఠన సేయుచు ఆశయ సిద్ధికై మనో

భారము తగ్గుటే విషయ మాయయు తొల్గియు శాంతమై కళా

సారము పొందియే సకల శోభను పంచెను మాత ఆలయం

ఎంత లభించినా మనసు ఎక్కువ కాలము ఉండనియ్యదే  

లంతకె సంతృప్తి పరచడం జన ఆశల కేమనో విధీ 

నెంతయు సన్నుతీ మనిషి నించియు తృప్తియు ఆశ చావకే  

చింతయు వల్లనే మనసు చేష్టల మాటలు వీధి కెక్కుటే 

సమస్య: పుస్తకమన్న నేడు గరభూషణ మన్నది‍ వట్టిమాటయే

ఉ. ఆస్తులు యమ్మి కోరెడిది ఆశలు తీర్చెడి విద్య ఏది శా

శిస్తు మనోబ లాన్ని కదలించని విద్యలు కూడు గుడ్డ లే

నిస్థితి తెచ్చు విద్య ఎవరి స్థితి మార్చును ఎల్లవేళలన్

పుస్తకమన్న నేడు గర భూషణమన్నది వట్టిమాటయే

ఉ. మబ్బులు వల్లనే మనసు మారకముందునె దారిమార్పుగన్

జబ్బులు ఉన్న కామగుల జా డ్యము పొంతన లేని బత్కులన్

గబ్బు సమాజమే ఇదియు గమ్యము చూపని దేశమేయగున్ 

డబ్బుల గోలయే విధిగ డాంబిక బుద్ధియు తెల్ప గల్గుటన్

ఉ. కష్టము కారుచిచ్చుగను కాలము నేర్పెను గమ్య మార్గమున్

నష్టము యేడ్చు బిడ్డల సనాతన మేనన చేవలేక యే

పౌష్టిక భోజనమ్ము కరువాయెసుమంగళి కష్ట మోర్చుచున్

ఇష్టము భర్తసేవలకు ఈశ్వరి ఇచ్ఛని చేయసాగుటే

శా. వ్యర్థంబే సతి లేని దాతబతుకే వాశ్చల్యమేమౌను ని

స్వార్ధంబే సహితం వినమ్ర తిమిరం సామాన్య సద్భావమే

వార్దిఖ్య0 సహతోడు భక్తి కరుణా సాహిత్య సంతృప్తి యే

అర్ధాంగీ పలుకే మదీయ పరమై ఆరాధ్య తత్త్వమ్ము గన్

ఉ.కాలము నాది కాదనియె గర్జన దేనికి ఆపు మా మనో

ఉల్లము జల్లుగా అయిన ఊయల లాగున అర్వకే మనో

మల్లిక వచ్చెనే మనసు మాయగా మోహము కమ్మెనే మనో

ఏలిక వల్లనే ఇదియు ఏకము ఏమియు జీవితమ్ముగన్ 

ఉ.  " మండెడి యగ్నిగోళముగ మారెనుభాస్కరుఁడిప్పుడెంతగా

యెండలు ఠావుఁబోవునటు లెంతఁగ భీతినిఁగల్గుచున్నదే

దండిగ నీరుఁద్రావినను దాహముఁదీరుటలేదునాకు..మా

ర్తాండునిఁగ్రమ్మెడిన్ మొయిలు రాకనుప్రార్థనఁజేయుదిప్పుడున్.."

ఉ.అమ్మయె సామరస్యమును అన్నిట చూపుసమమ్ము మార్గమై

అమ్మయె విద్య పోషణయు ఆశ్రమ తృప్తికి నాంది మూలమే

అమ్మయె సర్వసృష్టికి మనస్సును పంచెను సౌఖ్య శాంతికే

అమ్మయె రక్తమిచ్చియి సమస్యలు మాపెడి ఈశ్వర సతీ

శా.దాసిం చెక్క లవంగ మిరియాలే దంచి చిన్నుల్లి తో

స్వాసించే పులిహోర పౌష్టి రుచిగా సామీప్య ఆహారమే

యాసించే సుఖమేను యాలకులు గా యానంద సంతృప్తియే

భాసించే మనసేను సత్యమగుటే బంధమ్ము ఆహారమై

సమస్య: ఏడ్పులు సంతసంబు కలిగించును కమ్మని కా పురంబునన్

ఉ

తోడ్పడు పూర్తి ధర్మముయు  తోచిన తీరుగ ఉండకుండుటన్ 

ముడ్పులు ఎన్ని చెప్పి కడు ముఖ్యమనేదియు ఏదిలేదుగన్ 

తోడ్పడు బుద్ధి మారకయు తోరణ మార్గము తెల్పగల్గుతన్ 

ఏడ్పులు సంతసంబు కలిగించును కమ్మని కాపురంబునన్

ఉ.గంటలు గుండెచెప్పుడగు గంతులు కావవి అర్త నాదమున్

జంటగ చేరు లక్షణము జాడ్యము తెల్పుత స్పందన్ముగన్

వంటిన ఆశ మోహజప వెల్గె డి కాంతిగ కల్గియుండుటన్

వింటిని మంచి మాటలగు విద్యల వల్లన ప్రేమ పండుటన్ 

ఎవరెవరితో జాగ్రత్తగా మెలగవలెనో తెలిపే పద్యమిది!  ఒక అజ్ఞాత కవి వ్రాసినది.

************************************

వండెడి వాని, సత్కవిని, వైద్యుని, మంత్రిని, మంత్రవాదినిన్

కొండెము జెప్పువాని, రిపుగూడినవాని, ధనేశునిన్, ధరా

మండలమేలువాని, దన మర్మమెరింగిన వానితో వెసన్

ఖండితమాడిన న్మిగుల గండమె వచ్చు నదెంత వారికిన్.

సంఘంలో ఎటువంటి సంకటాలు కలుగకుండా ఉండాలంటే వంటవానితో, మంచి కవిత్వం చెప్పేవానితో, వైద్యునితో, మంత్రితో, మంత్రగానితో, చాడీలు చెప్పువానితో, తన శత్రువును చేరిన వానితో, ధనవంతునితో, రాజుతో, తన రహస్యాలు తెలిసినవానితో కఠినంగా మాట్లాడి విరోధం పెట్టుకోవడం మంచిది కాదు. వంటవానికి కోపం వస్తే ఆహారంలో ఏదైనా కలపవచ్చు. కవితో విరోధం కలిగితే కవిత్వంతో తిట్టి తూర్పార బెడతాడు. వైద్యునితో విరోధిస్తే రోగాన్ని పెంచవచ్చు. అలాగే తక్కినవారు కూడా వారి వారి రంగాలలో మనకు హాని కలిగించవచ్చు. అందువలన వారితో వ్యవహరించేటప్పుడు ఎంతో జాగరూకతతో ఉండి మనల్ని మనం కాపాడుకోవాలి!

భవదీయుడు

డా!! మల్లాప్రగడ

ఉ.సన్నని కాంతి కన్నులతొ చక్కని మౌఖ్యము సుందరాననం
కన్నులు పద్మరేకలన కాలము దిద్దెడి తీరు జూడనౌ
మన్నన మానసమ్ముగను మాలిక వెంకట రూపభాగమున్
నెన్నగ ధీరులెవ్వరిల నిర్మిత నేతగ వేంకటేశ్వరా

నిషిద్దాక్షరి..........

శ్రీకృష్ణుని  వర్ణన......... క.........నిషిద్దము

🛑🛑🛑🛑🛑🈯🈯🈯🈯

ఉ.ఇంతులు చూచిరే మనసు ఇష్టము తెల్పిరి మంచి మార్పు పూ
బంతులు ఆటలై చిలిపి బంధము చూపియు ప్రేమ చూపు చా
మంతులు మాటలై వరుస మానస విద్యను చూపగల్గి యే
రాతలు వేణు నాదమనుచు రమ్యత పండుచు పార్వతీపతీ

*నడక -విడక' దుడుకు- కడకు*  *దత్తపది ---- మల్లాప్రగడ పూరణ పద్యం*
*నడక* ల నెంచ నేర్పుయును నల్లని మాధవ లీల చూడు తా
*విడక* సహాయ మార్గముయు వేడ్కవినోద వసంతమూర్తియై
*దుడుకు* గ లేక భద్రతగ దృష్టి సకాల సమర్ధతా జయమ్
*కడక* ట చేయు చేష్టలు వికాసము చెందెడి నేస్తమే

సమస్య: శకునిగ వీరరాఘవుని సన్నుతి చేసెదరెల్ల సాధువుల్
చం.
ఒకరొక తీరు నుండుటయె నొక్క నినాద విధానుడేకదా
సకలము శాంతి కోరియు విశాల మనస్సు తరించు మార్గమున్
ప్రకటిత కాల నిర్ణయ స ప్రేమను పొందు సుదీర్ఘ లక్ష్య మే
శకునిగ వీరరాఘవుని సన్నుతి చేసెదరెల్ల సాధువుల్

ఉ.నీస్మరణేమదీ మహిమ నీగతి శక్తియు నిర్మలమ్ముగన్
సుస్మిత నీదుమోముకళ జూతుము నిత్యము సర్వశో భితమ్
విస్మర ణా గతీ కలిగి వింతగ కోర్కెలు జూపగల్గుటన్
సంస్మరణాలుగా మనసు శాంతికి నిత్యము సేవభావమున్

ఉ. కాలపు మార్పులే మనిషి కర్మల తీరులు ఆట పోటులే
కీలక నిర్ణయాలను సకీర్తి సకాలము పొంద గల్గుటన్
కూలియు పొంద గల్గుతయి కోర్కెలు తీర్చుట సర్వ శక్తి తో
కేలి కళాపమే సుఖము కీలక భావము పార్వతీ పతీ

ఉ. స్వార్ధపు లక్షణం వినయ సాధన అంతర భవమేయగన్
స్పర్ధలు కల్గి జీవితము సందియ భేదము కల్గుటేను ని
స్వార్ధ మదీయభావముయె సాక్షిగనుండక భీతి చెందుచూ
ప్రార్ధన చేయుటే విధిగ ప్రాంజలి చూపెద పార్వతీ పతీ

ఉ.అందము వర్ణణా తెలుపు ఆత్రము బ్రహ్మకు వీలుకాదులే
అందము హృధ్యమైపిలుపు ఆశ్రయ లక్ష్యము జాడ్యమేయగున్
అందము ఆస్థిరమ్మగుట ఆర్యుని ప్రేమను పంచి పొందుటే
అందము యైక్యమే శివుని ఆత్మకు జోడగు పార్వతీ సతీ

సమస్య: ఆపద్బాంధవుడన్న రావణుడె కాదా యెవ్విధిన్ గాంచినన్
శా.
రూపమ్మే సహనమ్ము కార్య మగుటే రమ్యత్వ సౌజన్యతే
కోపమ్మే మరచే మహోన్నతముగా కోర్కెల్ని తీర్చేందుకే
కాపాడే శృతి విద్య సాధ్యమగుటే కారుణ్య భావమ్ముగా
ఆపద్బాంధవుడన్న రావణుడె కాదా యెవ్విధిన్ గాంచినన

శా.కళ్యాణం కమనీయ వైభవముగా కర్తవ్య దీక్ష లేలు సా
ఫల్య స్వానుభవం సహాయ చరితం ప్రాబల్య విశ్వాస కై
వల్య త్యాగ మనస్సు జీవితముగా భాష్యమ్ము తెల్పేటి సా
ఫల్య ధ్యానము పొంద గల్గు టగనే ప్రాధాన్యతా భావమే

ఉ. శ్రీ కర  నామ నిత్యమగు శ్రీ శుభ దర్శన భాగ్యమవ్వటన్

జై కళ  ప్రాణహేతువగు జాగృతి కల్గియు జీవనమ్ముగన్

హే కథ  భాగ్యమేకళలు హీనముకాకయు హేతువవ్వుటన్

శ్రీ కథ మారుతీ సకల స్నేహము పాలన కల్గచేయుటన్

ఉ. భంజన లక్ష్యమే కలిగె బంధన మవ్వక కర్మమార్గమై  

రంజని రమ్యతే సలిపె రాటుగ తేలిన దుష్ట రక్కసియున్  

యంజలు వేసియే తెలిపె యాటలు సాగక ముష్టిఘాత మే    

లం జని చంపెఁ గ్రూరముగ లావెసగం బవమానపుత్రుఁడే

ఉ. మామిడి తోపులో గుబురుమొక్కచాటున పండ్లుపెంచుటన్

మామిడి పచ్చడే మనకు మాత్రము వత్సర కాలముండుటన్

మామిడి తొక్కు పచ్చడి గ మానస వృద్ధికి నిత్య తృప్తి గన్

మామిడి పుల్ల తీపి రస ‌‌‌‌‌‌‌మంగళమవ్వుట  వేడినీడగన్

చం. సృజనులవాక్కు సత్యముయశస్సుప్రభావ సుఖాలయమ్ములే  

విజయుని వాంఛ ఇప్పుడు నవీన విధాన విశాల భావమే     

నిజమును నిర్భయమ్ము గ మనస్సు ప్రధాన వయో పదమ్ములే  

ప్రజలకు పద్యకావ్యముల వల్లఁ బ్రయోజన మున్నదా కవీ

ఉ.జీవనదీ యదీ బ్రతుకు జీవికి పద్యము ప్రాణమవ్వుటే

భావము సెప్ప జీవమగు భారత భూమికి భాగ్యమవ్వుటే

కావడి మోయు శక్తి కళ కార్యమనోభవ బంధ మవ్వుటే

పావులు మారిపోయినను పాఠము మాతృక తీర్పు యీశ్వరా

అతనిది ధైర్యసంపదయు,యందరిసౌఖ్యము చూడగల్గుటన్ 

పతనపుమార్గమున్న మది భారత  భూమికి సత్యవాక్కుగన్ 

ఇతరులు చెప్పునీతులు విని నిష్ఠను బెంచిన పండితుండుగా 

యతనమువల్ల కర్మలగును, యావగ శాస్త్రము చెప్పయీశ్వరా

తరలము.

నడకసాగును రమ్యతా విధిగా నయనాల తీర్పు మనస్సుగా

దడయపుట్టును బాధ్యతే మదిగా దయలేనిమార్పు యశస్సుగా

ఘడియమాటలు బంధమే గతిగా గరమౌనునేర్పు యుషస్సుగా

బిడియ పడ్డను సేవలై మదివిద్యను నేర్ప సహాయ వయస్సుగా

మాలిని 

పుత్తడి బొమ్మకు పూర్ణిమ వెల్గులు పువ్వుల వత్తిడి నవ్వులు గా

ఉత్తమ అల్జడి ఊయల తీరును ఊపుల సవ్వడి అంగడిగా

చిత్తము తొక్కిడి చేష్టల రాబడి చింతల రాపిడి దోపిడిగా

బత్తెము వెంబడి బంధము మార్పిడి బానిస కావడి ఉమ్మడిగా

శా.రామమ్మే హృదయమ్ము గాను ధ్రుతమై రాక్షశ్య లంకాననే

రామమ్మే విధి సంహరించ తిమిరమ్మే ఛాయ రూపమ్మె లే

రామమ్మే గురు నేత్రమౌను విధిగా రమ్యత్వ భావమ్ముయే

రామమ్మే హనుమా నినాద నిధిగా రాత్రి పగళ్లేను గా

ఉ. శ్రీగతి నాల్గు చక్రములగు శ్రీకర శక్తియు లోక చక్రమే 

శ్రీగతి మూలకారణము శ్రీ మతి తత్త్వము కూడుచక్రమే 

శ్రీగతి అష్ట కోణములు శ్రీ విధి సత్యము తెల్పు చక్రమే 

శ్రీగతి మూడు విద్యలగు శ్రీ నిధి అంచులు యీశ్వరాసతీ

ఉ.గమ్యము నిత్యమై జయముగల్గును సాగుట సంసయమ్మె లా

సౌమ్యము నుంచియే భయము సాగుట ఏలను మౌనకమ్మె లా

దామ్యము చెందుటేనయము దారియుచేరుట న్యాయమార్గమే

కామ్యము వల్లనే లయము కాలము తీర్పగు పార్వతీసతీ

ఉ.వాళ్ళ మృధుత్వమే జగతి వాకిట ఉప్పెన నవ్వ గల్గుటన్

వీళ్ళ భయమ్మయే జగతి వీనుల విందగు ఎల్లవేళలన్

ఏళ్ల తరమ్ము గా జగతి ఏదియు కోరక సత్యమవ్వుటన్

కళ్ళకు చిక్క కుండగను కామ్యము ఏదియ పార్వతీసతీ

ఉ. యీశ్వర దేవదేవ భవ ధీయమ హేశ్వర విశ్వ రూప రా

మేశ్వర సర్వ రక్ష నిధి మోక్ష గుణేశ్వర దీక్ష రూప లిం

గేశ్వర విశ్వ సృష్టి సహ దీశ్వర మర్మము మాయ మాపు భీ

మేశ్వర భక్తితో కొలువ దీనుల పాలిట పార్వతీ పతీ 

శా.శర్వేసీ పరమేశ్వరాభ్య నయనా సౌందర్య సౌభాగ్యనీ 

భార్యేసీ లయ కామి తార్ధ సుదతీ భాందవ్య భాగ్యమ్ము యే 

కార్యేసీ విధి సర్వ కాల విన తీ కర్తవ్య కాలమ్ముయే 

పర్వే సీ విజయమ్ము గాను సహనం ప్రారబ్ద బంధాలులే

ఉ.ఎంతటి విశ్వమైన మది నెంచక తాండవ మాడుటే యగున్

నెంతటి సూక్ష్మ నిర్మతము నిర్మల నిర్ణయ భాగ్యమే యగున్

ఎంతటి యల్పమో కళలు ఎంచియు తీర్చుట ధర్మ మార్గ యిం

కెంతటి సర్వ మోక్ష పరమేశ్వర దివ్య కధామృత స్తోత్రమే

ఉ.కన్గవమూసినన్,దెరచి గాంచగ యత్నము సల్పినన్,శివా!

నిన్గనజాలలేను,మది నెమ్మదినొందదు,భావరూపమున్

కన్గొనలేను,కర్మయన గామ్యము గాదె,నినెట్లు బొందుటో?

చిన్గినయప్పుడే కుదుఱు చిత్తమునందున మోహపాశముల్

 మ.బుధజనులందు నే వినయభూతమనస్కుడనై చరింతు,వా

క్సుధ పలుకెల్ల‌ నిండుకొన సాధువునై ప్రవచింతు,దీక్షతో

వదలను నేను‌ధిక్కృతుల వైదికబాహ్యవచోవిదగ్ధులన్

వధయొనరింపగావలయు వ్యర్థపుతర్కపుహేతువాదులన్.

ఉ.వృత్తము మర్చిపోరుగద వృక్షము మర్వను లేరులేరులే

ఉత్తర దక్షణాలు కథ ఊహల దంపుడు తప్పుజాదులే

పుత్తడి ఆశ లన్ని మది పుట్టిన గిట్టిన దేహతీర్పులే

సత్తువ మత్తు చుట్టు విధి సాక్షిగ శక్తిగ తోడునీడగన్

ఉ.కానరు ఎవ్వరూ గతిని కారణ మేమది తెల్పక జీవ గమ్యమే 

కానన మందునిల్చినను కార్యవిధీగతి ముందుబాటయే

వైనము కాలమే స్థితియు వైరము సంతస భాగ్యమేయగున్ 

మానము సద్విధిన్ విజయ మానస మోక్షము పొందగల్గుటన్

శా.అజ్ఞానమ్ము భయమ్ము కోపము విదీ యాడేది జీవమ్ముపై 

విజ్ఞానమ్మగు విస్తరీ కదలకే వింత బ్రమల్ చెందుటే

సుజ్ఞానమ్ము మదీయ బాసలగుటే సూత్రాల లక్ష్యమ్ముగా 

ప్రజ్ఞానమ్ము సుఖాలవెంటకదిలే ప్రాయమ్ము ఆటళ్లుగన్

ఉ.తప్పులు లేనివారు కడుధన్యులు, సాజము కాదదెప్పుడున్!

తిప్పలు తప్పునే గతులు దిక్కులు మార్చుచు సంచరించగన్!

తప్పిదమాయెనేని తన తప్పుకు కుందుచు దోసిలొగ్గగన్

తప్పక నీతికోవిదులు తాలిమి జూపెద రెంతొ గొప్పగన్!

డా. మల్లాప్రగడ రామకృష్ణ పూరణ

సమస్య: మెచ్చరొ యబ్బురంబనరొ మేలనరో కొనియాడరో కవిన

ఉ. మచ్చను చూసి వేగిర సమర్ధన వాచక మేళయిప్పుడే

నిచ్చెన వేసి మెప్పుయె సనిర్మల భావము తెల్పగల్గుటన్ 

వచ్చిన దారి మెచ్చుటయు వేడుక గౌరవ భావమేయగన్ 

మెచ్చరొ యబ్బురంబనరొ మేలనరో కొనియాడరో కవిన్

ఉదకంబింకిన లావు దూలి వడిదా ను ష్ణిమ్ పగా రొంపిలో

గదలంజాలని మీను వానగురియం గ్రమ్మెక్కి పెన్నీటిలో

బొదలం గన్న విధంబునన్ భావముతో బొర్లాడు మర్త్యుండు దా

హృదయాబ్జ౦బున నిన్ను నిల్పగనునే యింపొంద నారాయణా 

తా:-- నారాయణా ! చెరువులో నీరింకిపోయినపుడు బలము కోల్పోయి బురదలో చిక్కి కదలలేని చేప వానకురిసి నీళ్లు బాగా రాగానే కదలగలిగినట్టుగా సంసారం లో పొర్లాడే మనుష్యుడు కూడా తాను హృదయమునందు నిన్ను నిల్పుకొని చూడగలుగుతాడా?

హృదయంలో అతడు నారాయణుడని  చూడగలగాలంటే సంసారమనే ఇరుకైన బురద గుంటలో

నారాయణనుగ్రహం అనే జలాలచేత విశాలమవ్వాలి అప్పుడే ఆమానవుడు బలిష్ఠుడై నారాయణ్ణుని నిలుపోగలుగుతాడు.

***

చం.మకుటము కోరి మోసమును మాయనె చేయుట రాజకీయమే

శకటము కోరి ఆశయమె సాధన గాను జయమ్ము చెందుటే

జకటము పైన సుందర సుజాత సుభద్ర సుమిత్ర మందిరం

కుకుదము పైన శంకరుని కూరిమి పొందుట పూజ నిత్యమై

ఉ.చెప్పెడి దేమి నాకు గల జీవన మంతయు నీదు భక్తి యె

ల్లప్పుడు నిన్ను బాయక విలాపము చెందియు నిత్య ముక్తి నీ

చొప్పున విశ్వమంతయును చొక్కపుమల్లెను కప్పియుండుటన్

తప్పుల యంతరంగమున దారులు నాకును ఎల్లవేళలన్

శా.అజ్ఞానమ్ముగనే కథే యువతరం ఆకాంక్ష నిర్వీర్యమై

విజ్ఞానమ్మును పొందకే నవతరం విశ్వాస మేచూపకున్

నీజ్ఞానం నినురక్షగాను నిరతం నీడల్లె వెంటుండుటన్

ప్రజ్ఞా పాటవమే మదీయ భవమై ప్రాపంచ మేలున్ సుధీ

శా. ప్రేముంటే మది యుక్తితత్పరుల సర్వాభీష్టముల్ తీర్చుచున్ 

ప్రేమే భాదను దూరమే చెయగ, బంధంమ్మే సమర్థించుచున్ 

ప్రేమే మానస మందు ధైర్యమగు ప్రేరత్వమ్ము సంతోషమే 

ప్రేమే వ్యాధిగనే మనోమయముగా ప్రేమ త్వ లోకంబుగన్

సమస్య : పెండ్లాడందగు దుర్ముహూర్తమున నిర్వేదమ్ము బోనాడుచున్

శా.

పెండ్లీ సంబర మే సమమ్ము సమతా సంప్రీతి కల్గించ గా

పెండ్లాడాకన పంతమైన వెరుగా విడిచే పేరున్ విదిల్చేనులే

ఇండ్లన్ జేరగనీయకుండ దరిమెన్ ఇష్టమ్ము కే ప్రేమగన్ 

పెండ్లాడందగు దుర్ముహూర్తమున నిర్వేదమ్ము బోనాడుచున్

చం.అడుగుకొనేటి కాలము మహామహిమేను మనమ్ము చూచెదా

మడుగున చిక్కి లేవక సమానమనేది తలంపు వచ్చెదా

నడవడికే మరోగతియు నేమియుచెప్ప మనస్సు మిత్రమా

కడవ జలంబు తోడగు సకామ తనమ్ము తపస్సు మాదిరే

ఉ.నాణ్యత నమ్మకమ్ము కథ నాటక జీవిమహోన్నతే స్థితీ

మాణ్యత ధర్మ సమ్మతము మానస లక్ష్యము యాత్రలే విదీ

సూణ్యత ఉన్నతమ్మగు ససూత్ర విధానము ప్రశ్నలే సుదీ

అణ్య మనస్సు చేష్టలసమాజధర్మ నిజాయితీ విధానమే 

ఉ.రెక్కలులేని పక్షి మది రమ్యత ఎల్లరు చూడలేరులే

మొక్కిన వృక్షమే సెగకు ఎండిన చూడక వెళ్లిపోదురే

మక్కువ బీదవారి యడ మానస ముంచక పోటుమాటలే

చక్కగనున్న పాముయడ చిత్తపు చేష్టలు భయ్య మందుటే

ఉ. చెలిమి మదీయమాయవిధినే కొలమానముకాని బంధమే

చెలిమియె మట్టిగా గతియు నిర్ణయమేసహనమ్ము మార్గమే

చెలిమి శృతీ సహాయమగు చేష్ట సమగ్ర విధాన మే మదీ

చెలిమియె ఆప దొచ్చినను చింతను మాప విశాల బుద్దిగా 

చ. నలిగిన కన్నులే గతియు నాటకమే విధిఆడు వింతయే

వెలిగిన నీడలే మదియు వేదన మార్చక ఆశ పెట్టుటే

పలికిన పల్కులే మరచి పాశపు ఆటలు బాధపంచుటే

అలికిన బుద్దిగా వినయ మానస వేటలు నిత్యసత్యమే 

ఉ.ఆగవు నాదు వ్రాతలవి అర్ధము కోరను ఆశయమ్ముగా

వేగము నన్న భక్తిగను వేకువ జామున భావసంపదే

సాగర ఘోషయన్న మదిసాధన శోధన తత్త్వమేసుదీ

ఆగని మృత్యువై జనన ఆశ్రితబంధము వెల్గు నీడలే 

ఉ.ఓటమి జీవితం గెలుపు ఓర్పుకు మార్పుకు తీర్పు మారుటే

ఆటన పట్టు పట్టుటయు ఆశయ సాధన నేర్పు కూర్చుటే

మాటలు కాక చేతలగు మానస బుద్దిగ కూర్పు కోరుటే

బాటన మంచి చెడ్డలగు బంధము నేస్తము గుర్వు తోడుగా

మ. యవ్వనమ్ముయు సౌఖ్యముండుట యానచక్రము తీర్గుటే

జవ్వనీగతి ఆశపెంచుట జాతకమ్మయు మారుటే

కవ్వ మై తిరిగేటి జీవికి కాంక్ష తగ్గదు దేనికో

అవ్వ తాతకు కష్టమొచ్చుట ఆత్రముండుట దేనికో

శా.ఆహారమ్ము మనో గుణమ్ము సహనం ఆహ్లాదభావమ్ముగా

వ్యాహారమ్ము వినోదమై చరితమై వా త్చల్య లక్ష్యమ్ముగా

స్నేహమ్మే పరుడై యమానుష మహాసత్యాడ్యు డై చేది యీ

దేహమ్మేనువిహారమేయగుటే దీనత్వ ధాత్రీపురం

మ.జన సంద్రంబు యిదీ మదీ హితము రాజ్యమ్మే సహాయమ్ముగన్

ఘన విద్యా విధి గమ్యమే విజయ సంఘమ్మే జయమ్మే జయమ్

వినయమ్మే సమయమ్ముగా కళలు పావిణ్యం సుఘంధం మ్ముగన్

మన విశ్వాసమనో జయమ్ము కళ సమ్మోహం నినాదమ్ముగన్

ఉ.ఈ వని ఆమనే కనుల విందును జేయుట గోపలీలలే 

పావన హృద్యమై యమున పాల విహా రము రాశి గోలలే 

పావుల తావులే పడచు పాఠము సుందర హేల ఆటలే 

భావన చిత్తమై చలిత బంధము నిత్యము పోరు మాటలే

మ.కంటిఁ గంటి భవాబ్ధి దాఁటఁగఁ గంటి నాశ్రిత రక్షకుం/

గంటి యోగిజనంబు డెందముఁ గంటిఁ జుట్టముఁ గంటి ము/

క్కంటికిం గనరాని యెక్కటిఁ గంటి దామరకంటిఁ జే/

కొంటి ముక్తివిధానముం దలకొంటి సౌఖ్యము లందఁగన్

మ.కంటిఁ గంటి భవాబ్ధి దాఁటఁగఁ గంటి నాశ్రిత రక్షకుం/

గంటి యోగిజనంబు డెందముఁ గంటిఁ జుట్టముఁ గంటి ము/

క్కంటికిం గనరాని యెక్కటిఁ గంటి దామరకంటిఁ జే/

కొంటి ముక్తివిధానముం దలకొంటి సౌఖ్యము లందఁగన్

వాసుదేవుడు దాటుచున్న యమునానదిని భవసాగరంగా పోలుస్తున్నాడు పోతన.ఆ యమునను దాటే, ఆశ్రయించిన వారిని కాపాడే వానిని,యోగిజనుల హృదయము లో నుండు వానిని,బంధువును, పరమేశ్వరునికి కూడా కనపడని వీరుని,తామరరేకులవంటి

కన్నులు గలవానిని నేను కనులారా కన్నాను. .

ఆ.తప్పు మీద తప్పు తప్పించు బుద్దిగా

ఒప్ప లేని మనసు ఒప్పచెప్పు

తిప్పలు పడితేను తీరుమారని బతుకు

తప్పు ఒప్పు కొన్న తారుమారు

డా.మల్లాప్రగడ రామకృష్ణ పూరణ

దత్తపది:

నది- ఏరు- వాగు- కాలువ:

పై పదాలను అన్యార్థంలో ప్రయోగిస్తూ భారతార్థంలో స్వేచ్ఛా ఛందంలో పద్యం వ్రాయాలి.

చం. మ నది కదాయనే పలుకు మార్గవిషాద విమర్శ యేలనో 

ఘనతరవిద్య ఏరులు గనే కదిలేను సమర్ధ శక్తిగా 

ఘనులగు వీర బాలురగు గమ్యము జూప మనస్సు 'వాగు'నే,

వినమన భావ మే పలుకు వీనుల విందుగ పంప కాలులే

మ.దృఢసంకల్పము జీవగమ్యము నిదానమ్మే సహాయమ్మగన్

ధృఢ సంతృప్తి మనోభవమ్ము నిజ దాహమ్మే సమాధానమున్

దృఢ సత్యమ్మున వాక్కులే మనసు  ధర్మమ్మై సుఖమ్మే యగున్

దృఢ విశ్వాసము నమ్మకమ్ము గతి ధ్యానమ్మే ప్రభావమ్మగున్

ఉ.బాధలు లేని జీవితము బంధములంటని శక్తి యుక్తిగన్ 

సాధన లేని గాన గతి సత్వరమందని రాగ తాళముల్ 

బోధన లేని విద్య,సరి పోనిధి సంపద బాధ తత్త్వమున్ 

గాధలలోనె గన్పడెడు కాంక్ష సహేతుకనుంచు యీశ్వరా 

                                         

ఉ.ఎప్పుడు దప్పులన్వెదకి ఎల్లరు చెప్పుత వేద మేళనన్ 

తప్పులు నెంచమానవులు దాస్యము నెంచియు గొప్పపల్కుటే 

తప్పులు దిద్ది యొప్పులుగ దారికి దెచ్చెడి మంచి మార్గమున్ 

ఎప్పటికైన నన్యులకు వేదన మార్చుట నేర్పు , యీశ్వరా

చం.నడకల నాటపాటయు వినమ్రత జూపెను సృష్టిధర్మమై

తడిపొడి నాటకమ్మగు సుతారము పుష్టిగ నుంచుసత్యమై

తడబడె మాటలే మదియు తప్పులు ఒప్పుల నవ్వునిత్యమై

మడిమడి యన్న చేష్టలగు సయు న్నతి మార్గ మనస్సు కృష్ణుడై

శా.బాబ్బాబు స్వపరీక్ష నాయకుల బంధుత్వం మీకెందుకే

బాబ్బాబు ప్రతిమాటలో వినయమే బాంధవ్య వాగ్దానమే

బాబ్బాబు ప్రజ రాజకీయము యిదే సామర్ధ్య దానమ్ముయే

బాబ్బాబు క్రమశిక్షనే వినయమే భావమ్ము  ఖర్మమ్ము గా

ఉ.మాధవ! నిన్ను నేదలచి మానస మంత్రము భక్తి తత్త్వమై

బాధగ నేస్తమై మది సరాగ వినమ్రము సాక్షి వేదమై

మోదవికాసవ న్నయన ముగ్ధ సరోరుహ పంక్తి బూ జల

త్యాదరలీల జేయు సమరాధిపు కాంతుల భక్తి పూజ్యమై

సమస్య: ఫలితములేదు పూర్వ కవివర్యుల కావ్యములం బఠించినన్

చం.

కలమును చేతబట్టితిని కాలము నేస్తము బంధ తీర్పులే 

తెలిపెద విశ్వమాయలగతి తేట తెలుంగున సత్య వాక్కులే

కళల సమాన హక్కులను గాధహితంబులు శాస్త్ర యుక్తముల్ 

ఫలితములేదు పూర్వ కవి వర్యుల కావ్యములం బఠించినన్

" ఈ పద్యం కడు హృద్యం : శారదాంబకు నైవేద్యo 

అంబ! నవాంబుజోజ్వల కరాంబుజ!శారద చంద్ర చంద్రికా 

డంబర చారుమూర్తి! ప్రకటస్ఫుట భూషణ రత్న రోచిరా 

చుంబిత దిగ్విభాగ! శ్రుతిసూక్త వివిక్త నిజప్రభావ భా 

వాంబరవీథి విశ్రుతవిహారి! ననుం గృప జూడు భారతీ 

భావము :-

ఓ తల్లీ సరస్వతీ! క్రొత్త తామరపూలతో వెలుగొందే తామరలవంటి చేతులుగలదానా! శరత్కాలపు చంద్రుని వెన్నెలతో సమానమైన చక్కనిరూపు గలదానా! ప్రస్ఫుటమైన ఆభరణ రత్నాల కాంతులచే ముద్దాడబడిన దిక్కులు గలదానా! వేదసూక్తాలచే వివేచింపబడిన మహిమ గలదానా! మనస్సు అనే ఆకాశంలో విహరించుదువను కీర్తి గలదానా! నన్ను దయతో చూడవమ్మా!

భవదీయుడు

శ.సందేహమ్ములు వీడిధైర్య విజయం సంతోష ముక్తేశ్వరా

చిందేలే భవచిత్తమై సమయమోప్పేశక్తి సోమేశ్వరా

పొందేలే మహిమా సహాయమువిధీ ప్రోత్సాహ కాళేశ్వరా

బంధాలే సహ పూజలై వినయమై బంధామహా యీశ్వరా

శా.ఆహారమ్ము మితమ్మునౌ పరిధిలో నాస్వాదమే చేయుచున్ 

మోహాపాశములందు నిగ్రహమె పెంపొందించి యెల్లప్పుడు 

న్నూహాపోహలు చెందకుండగ క్రియాయోగిన్ వలెన్ సల్పెదన్ 

సాహస్రమ్మగు నీదు నామములతో సంసేవ విశ్వేశ్వరా!

ఉ.న్యాయపరస్పరంబు మదినమ్మక లక్ష్యము నిల్ప గల్గుటే

ధ్యేయము సర్వమంగళమె దీక్షవిధానము వాక్కు విద్యగా

సాయము విశ్వవేదికగ  శాస్త్రవిశేషము సామరశ్యమై

ఖాయముగాను సాగెడిది కార్యము నిత్యము సత్యమేయగున్

పక్షుల వాహనం గలిగి పాలన చేయుట నిత్య సత్యమున్

సాక్షి త్రికంచ పాసలగు సాధన శోధన రక్షనేయగున్

అక్షర సంపదే సమయ ధారణ మాటలు వేదమేయగున్

విక్షణ శిక్షనే యగుట వీనుల విందుగ విద్యలేయగున్

ఉ.కూరిమిలేని యింతి, తన కోరిక గెల్వని దేవదీక్షయున్

సారములేని కొల్వు, గుణసంగతిలేని కుమారవర్గమున్

ధీరత లేని మానసము, దివ్యబుధావళి లేని యూరు స

త్కారము లేని యిల్లు, నుపకారము లేని మనుష్య జన్మమున్

గోరిన రోతవో నిగమగోచర యో శరభాకలింగమా!

ప్రేమలేని భార్య కోరికను గెలువలేని దేవా దీక్ష, ఉపయోగము లేని ఉద్యోగము, మంచిగుణములు లేని కుమారులు, ధీరత్వము లేని మనసు, మంచి విద్వా౦సులు లేని వూరు, అతిథి సత్కారము చేయని యిల్లు, ఉపకారము చేయని మనుష్యజన్మము చూసిన రోత కలుగును.

తాపము ఒప్పుయే తపము దారులు మార్చుట ధర్మమార్గమై

పాపము చేసి యున్నను ఉపాసన పొందియు మార్చు మార్గమై

కోపము కార్యాసాధనకు గొప్పగ మేలగు సత్యమార్గమై

రాపిడి ఏంతయున్నను సరాగము తప్పదు నిత్యమార్గమై

శా. కాలంకన్నులకేను గంతలగుటే కారుణ్యమే లేదులే

వేలంబత్కులగాను సాగుహృదయం వేదమ్ము శబ్దమ్ముయే

మేళంరాత్రులుగా పగాప్రతికరం మోక్షమ్ము దాహమ్ముగా

గాలంకే ఎరగాను చిక్కి మనసే కాలమ్ము తీర్చేదిగా

ఉ.తన్మయ లక్ష్య సాధనలు ధ్యానము దానము చేయు మానవుల్

తన్మయ సౌఖ్యదుఃఖములు తత్వపు భోధలు భక్తి మార్గమున్

జన్మయె సార్ధకమ్మగును జాగృతి దాహము వెల్గు నీడలై 

జన్మ దినోత్సవంబనుచు,సంబరముల్ జరుపంగమేలొకో!!

" తల్లీ నిన్ను దలంచి పుస్తకము చేతం బూనితిన్ నీవు నా 

 యుల్లంబందున నిల్చి, జృంభణముగా నుక్తుల్ సుశబ్దంబు శో 

   భిల్లం బల్కుము నాదు వాక్కునన్ సంప్రీతిన్ జగన్మోహి నీ 

   పుల్లాబ్జాక్షి! సరస్వతీ! భగవతీ! పూర్ణేందు బింబాననా 

                                                               - చాటువు

తల్లీ! మోహనరూపిణీ!విరిసిన తామరలవంటి కనుదోయి గలదానా!మహిమాన్వితా! పున్నమి చందమామ వంటి మోము గలదానా! సరస్వతీ! నిన్ను తలచుకొని ఈ పుస్తకం చేత బట్టాను. నువ్వు నా హృదయంలో కొలువుండి, నా వాక్కులో నిల్చి, సాదు శబ్దంతో మంచి మాటలు పలికించమ్మా!

ఉ.ఆశల వృక్షమే వొరిగి అంతిమ కోర్కెయు గాయపడ్డదై

పాశము గుండెయే నలిగి పాకమనేడిది చేరి దాగెనే

మోసము వేదనే విరహ మౌనపు మొండిగ సాగిపోవుటే

దేశము సంద్రమై కదులు దేహపు దాహపు నవ్వు వృత్తమే

ఉందేదో భవమైనరీతి సుఖమున్ ఉత్కృష్ట బల్కంగ వైవిధ్యమై

పొందేదే సమయమ్ము గీత విధిగన్ ప్రోత్సాహ ప్రధాన్యతే

చెందేదే మది శ్రద్ధ బూని సమయం చింతల్ని మార్పించగా

అందందే వినయమ్ము చేరి హృదయం ఆనంద మై వ్రాసితిన్

"ఉరిమే మేఘము అంబరం వదలి నవ్యర్ధాల జల్లే సుధీ 

కురిసే జల్లులు పృథ్విపై తడిపియే కుల్యంబు సుధర్మా విదీ 

విరిసే పూపొద నవ్వులై లతల విద్యా పాఠవమ్మే మదీ 

మురిసే నామది మువ్వలై విజయ సాముద్రీ సహాయం నదీ

చం. విరమణయే విశ్రాంతి వినవీర విధానపు మర్మదేహమై 

కరములు చేయు యాశయము కాల ముబట్టి సమర్ధ తత్త్వమై 

కరములతోక్షమాధనము కార్య పుతృప్తి విశాల నమ్రతై 

నిరతమునీడ వేడుకయు నీతి నిజాయితిగాను విద్యయై 

-

వనితా రత్నము నాసికా మెరుపు వాంఛల తీరును గుర్తు చేయుటే

కునుకే లేకయు దాహమే తురిమి కుప్పిగ సాక్షియు మత్తు ఎక్కుటే

వనుకే సాగెను దేహమై మనసు వాకిటపిల్పుల ముద్దుచేష్టలే

మనసే మందిర చూపులై సహన మార్గము రక్తిగ సంతసమ్ముయే

శా.నానా సూనవితాన వాసనలను ఆనందించు సారంగము

ధ్యానామార్గము నెంచ లేకయు విద్యానాద సర్వశ్వ స

త్యానాదమ్ము సమాజతీరుయు స తత్త్వమ్ము దాహమ్ము గా

ప్రాణమ్మే చిరుహాసలక్ష్యముగా ప్రాధాన్యతా విద్యయే

ఉ.నేనెవరో మరీ మమతనీడల మాటున మేను నాదిగా

నానెడి దేవిధీ విజయవాంఛ మనోగతి ప్రశ్నలేసమా

ధానము పాపపుణ్యములు ధారణకర్తగ జీవవాహినీ

మానము సర్వప్రాణమయు మంగళ మార్గ సహాయమే సుధీ